Ομοφυλοφιλία στην Αρχαία Ελλάδα - Ο Μύθος Καταρρέει

Συγγραφέας: ΑΔΩΝΙΣ ΓΕΩΡΓΙΑΔΗΣ
Εκδόσεις: ΓΕΩΡΓΙΑΔΗΣ
Σελίδες: 207
Τιμή: 14.11
Κατηγορία: ΜΕΛΕΤΗ
Έτος έκδοσης: 2002

Θα εξετάσουμε εδώ την δεύτερη έκδοση του βιβλίου, καθώς υποτίθεται ότι έχουν προστεθεί κάποια κομμάτια σε σχέση με την πρώτη. Α και μην ξεχάσω να αναφέρω ότι το βιβλίο αυτό είναι από τα πολύ λίγα που κυκλοφορούν και στην Αγγλική γλώσσα.

Το βιβλίο αγγίζει ένα ευαίσθητο θέμα. Ο συγγραφέας ξεκαθαρίζει εξ αρχής ότι σκοπός του βιβλίου είναι αποκλειστικώς και μόνο να μελετήσει κατά πόσον η ομοφυλοφιλία ήταν αποδεκτή στον αρχαίο Ελληνικό κόσμο, ασχέτως με το τι μπορεί να πιστεύει για το θέμα αυτό ο καθένας μας σήμερα. Γνωρίζοντας τις γενικές θέσεις του συγγραφέα είναι εύκολο να αντιληφθεί κανείς τις θέσεις αλλά και το γενικότερο πνεύμα του βιβλίου αυτού, όμως αυτό που εντυπωσιάζει είναι η τεράστια - και επιτυχημένη - προσπάθεια του συγγραφέα να παράξει μία σοβαρή και ιδιαιτέρως εμπεριστατωμένη δουλειά, αποφεύγοντας τυχόν κρίσεις και χαρακτηρισμούς, χρησιμοποιώντας έγκυρα επιχειρήματα.

Το πόσο πολύ μερίμνησε ο συγγραφέας για την τεκμηρίωση του έργου του φαίνεται από το πλήθος των αποσπασμάτων που παραθέτει, τόσο στο πρωτότυπο στα αρχαία Ελληνικά όσο και στην νεοελληνική απόδοση. Είναι ξεκάθαρο ότι η προσπάθεια αυτή έχει σκοπό να κερδίσει την εμπιστοσύνη του αναγνώστη, στοιχείο απαραίτητο τόσο για την ευαισθησία του θέματος που εξετάζει το βιβλίο όσο και για την έλλειψη εμπιστοσύνης στους νέους συγγραφείς. Όλοι μας γνωρίζουμε παραδείγματα όπου ο καθένας γράφει ότι του κατέβει, τόσο σε βιβλία όσο σε άρθρα εφημερίδων, με αποτέλεσμα να κυκλοφορεί πλήθος βιβλίων και κειμένων αλλά… ουκ εν τω πολλώ το ευ. Τα βιβλία ακαδημαϊκού επιπέδου είναι λίγα, και το συγκεκριμένο ευτυχώς είναι ένα από αυτά.

Ο συγγραφέας προσεγγίζει το θέμα από πλευράς ιστορίας, νομοθεσίας, μυθολογίας, εξετάζει το θέμα των θέμα των παραστάσεων στα διασωθέντα αγγεία και ερευνάει το πραγματικό νόημα των λέξεων εραστής-ερωμένος. Χρησιμοποιεί αποσπάσματα και πληροφορίες από κείμενα αρχαίων συγγραφέων, ακόμα και από κωμωδίες της εποχής, σε μία προσπάθεια να δείξει την γνώμη που είχαν οι ίδιοι οι αρχαίοι Έλληνες για τους ομοφυλόφιλους και πώς τους χαρακτήριζαν, ούτως ώστε να καταλήξει σε ασφαλή συμπεράσματα για την αντιμετώπιση της τότε κοινωνίας στο θέμα αυτό. Παρόλο που το βιβλίο πραγματεύεται την ομοφυλοφιλία στην αρχαία Ελλάδα γενικώς, σε κάποια κεφάλαια ο συγγραφέας εστιάζει την προσοχή του σε συγκεκριμένα πρόσωπα (όπως του Μεγάλου Αλεξάνδρου και της Σαπφούς) που θεωρούνται από μερικούς ότι ήταν ομοφυλόφιλοι.

Τα επιχειρήματα είναι στα αλήθεια καταιγιστικά, υποστηρίζοντας πλήρως την θέση του συγγραφέα ότι ομοφυλοφιλία υπήρχε μεν στην αρχαία Ελλάδα - όπως σε όλες άλλωστε τις κοινωνίες - αλλά ότι ουδέποτε ήταν αποδεκτή. Και όχι μόνο δεν ήταν αποδεκτή, αλλά ήταν ηθικώς κατακριτέα και ποινικώς κολάσιμη. Οι ποινές για τον αποδεδειγμένα ομοφυλόφιλο, σύμφωνα με τον συγγραφέα, ήταν ιδιαίτερα αυστηρές αλλά και προσβλητικές, καθώς συμπεριλάμβαναν στέρηση των πολιτικών του δικαιωμάτων. Αυτό που με εντυπωσίασε πάνω από όλα στο βιβλίο αυτό ήταν το γεγονός ότι κάθε φορά που γεννιόταν μία απορία στο μυαλό μου, σκεπτόμενος ότι ο συγγραφέας δεν κάλυπτε κάποιες περιπτώσεις παρουσιάζοντας τα επιχειρήματά του, μετά από λίγες γραμμές ο συγγραφέας απαντούσε ακριβώς αυτό για το οποίο είχα μόλις αναρωτηθεί. Ο συγγραφέας έχει καταβάλει πραγματικά μεγάλη προσπάθεια για να καλύψει όλες τις πιθανές περιπτώσεις και να μην αφήνει κανένα ερώτημα αναπάντητο στο μυαλό του αναγνώστη, κάτι που φανερώνει ότι έχει γίνει μία καλοδουλεμένη και κοπιαστική δουλειά.

Ο συγγραφέας, χωρίς υπερβολή, εξευτελίζει με τα επιχειρήματά του μερικούς από τους συγγραφείς που έχουν γράψει ότι η ομοφυλοφιλία ήταν καθιερωμένη στην αρχαία Ελληνική κοινωνία. Άλλες φορές παραθέτοντας κάποια αποσπάσματα από τα βιβλία τους (τα οποία πράγματι είναι εξωφρενικώς τραβηγμένα, π.χ. χαρακτηρίζεται ομοφυλοφιλική η σκηνή σε ένα αγγείο επειδή απεικονίζει 2 γυμνούς άντρες και αυτό - υποτίθεται - σημαίνει ότι ο καλλιτέχνης υποσυνείδητα ήθελε να απεικονίσει ομοφυλοφιλική σκηνή αλλά δεν μπορούσε!!!) και άλλες φορές παραθέτοντας το απόσπασμα του αρχαίου συγγραφέα το οποίο επικαλείται ο "ερευνητής" το οποίο στην πραγματικότητα γράφει ακριβώς τα αντίθετα από αυτά που ισχυρίζεται ότι έγραφε. Αποδεικνύεται λοιπόν, και αυτό είναι πολύ σημαντικό, ότι οι συγγραφείς εκείνοι χαρακτηρίζονται από κακοήθεια έως - τουλάχιστον - πλήρη έλλειψη σοβαρότητας.

Αρκετή εντύπωση επίσης μου έκανε στο τέλος του βιβλίου η αναφορά και οι ευχαριστίες του συγγραφέα προς άλλους συγγραφείς και περιοδικά που έχουν ασχοληθεί, πριν από εκείνον, με το θέμα αυτό. Έχουμε συνηθίσει τους συγγραφείς να αποσιωπούν τους προηγούμενους που έχουν ασχοληθεί με το θέμα που καταπιάνονται οι ίδιοι, αν όχι να τσακώνονται για το ποιος το ανέδειξε πρώτος. Αυτή είναι ένδειξη του προσωπικού ήθους που διακρίνει τον συγγραφέα.

Εάν κάποιος ενδιαφέρεται πραγματικά για το θέμα της ομοφυλοφιλίας στην αρχαία Ελλάδα, σίγουρα αξίζει να έχει το βιβλίο αυτό στην βιβλιοθήκη του, καθώς αυτό καταρρίπτει έναν από τους μεγαλύτερους μύθους της σύγχρονης κοινωνίας.


Κριτήρια Αξιολόγησης

Εμφάνιση:
Η εμφάνιση και η ποιότητα της έκδοσης αυτής αρκετά απλή. Συμπεριλαμβάνει αρκετές φωτογραφίες (πάντα ασπρόμαυρες) από επίμαχα αγγεία και σχετικές σκηνές. Μου άρεσε που τα γράμματα στο εξώφυλλο είναι ανάγλυφα..

Ευκολία ανάγνωσης:
Το βιβλίο είναι απλά γραμμένο και διαβάζεται εύκολα. Η χρήση της γλώσσας είναι καλή και ο λόγος ρέει. Επειδή είναι και μικρό, δεν είναι δύσκολο να το διαβάσει κανείς μέσα σε μία μόλις ημέρα.

Μέγεθος:
Η έκδοση είναι λιτή και το βιβλίο είναι σχετικά μικρό, τόσο σε διαστάσεις όσο και σε σελίδες (μόλις 207).

Μηνύματα:
Το βιβλίο αυτό πραγματεύεται ένα θέμα πολύ σημαντικό, ιδίως για εμάς τους Έλληνες. Καταφέρνει να πείσει τον μέσο αναγνώστη για τις θέσεις του και - τουλάχιστον - να προβληματίσει ακόμα και τον πιο δύσπιστο με τα επιχειρήματά του. Είναι σημαντικό επειδή θέτει τα πράγματα στην σωστή τους βάση. Διότι όλοι μας μεγαλώσαμε ακούγοντας την προπαγάνδα ότι η ομοφυλοφιλία ήταν διαδεδομένη στους αρχαίους Έλληνες. Ο καθένας έχει δικαίωμα να γράφει ότι θέλει, αρκεί το προσωπικό του συμφέρον να μην τον ωθεί στο να γράφει ψεύδη.

Τεκμηρίωση:
Όπως ήδη ανέφερα, η μελέτη αυτή είναι πολύ εμπεριστατωμένη. Μαζί με κάθε απόσπασμα, το οποίο παρατίθεται αυτούσιο χωρίς να παραφράζεται - κατά βούληση - από τον συγγραφέα, παρατίθεται και το σχετικό αρχαίο κείμενο. Αλλά και το πλήθος των επιχειρημάτων δεν είναι μικρό.

Πρωτοτυπία:
Το θέμα του βιβλίου δεν είναι ιδιαίτερα πρωτότυπο, καθώς άλλα βιβλία, ιδίως ξενόγλωσσα βιβλία, έχουν καταπιαστεί με το θέμα αυτό. Αν μπορούσαμε να το χαρακτηρίσουμε πρωτότυπο, θα το πράτταμε όσον αφορά την σοβαρότητα με την οποία προσεγγίζει το θέμα και την ισχυρή τεκμηρίωση.

Διαχρονικότητα:
Λόγω του θέματος, αυτό δεν είναι το βιβλίο το οποίο θα ξαναδιαβάσεις σύντομα, καθώς από την στιγμή που ο αναγνώστης έλαβε τις πληροφορίες που περιείχε το βιβλίο δεν έχει λόγο να το ξαναδιαβάσει. Ο μόνος λόγος που μπορεί κάποια στιγμή να το ξανανοίξεις είναι σε περίπτωση που θα χρειαστείς επιχειρήματα για μία συζήτηση ή κάτι παρόμοιο. Πάντως όσο το θέμα της ομοφυλίας στην αρχαία Ελλάδα συζητιέται, το βιβλίο αυτό θα είναι πάντοτε επίκαιρο.

http://www.vivliokritiki.gr/kritiki-vivliou.php?vivliokritiki=4