Είς Οιωνός Άριστος, Αμύνεσθαι Περί Γλώσσης

Συγγραφέας: ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΑΝΤΩΝΑΚΟΣ
Εκδόσεις: ΝΕΑ ΘΕΣΙΣ
Σελίδες: 384
Τιμή: 18.72
Κατηγορία: ΓΛΩΣΣΑ
Έτος έκδοσης: 2002

Το πρώτο πράγμα που σου τραβάει την προσοχή μόλις πέσει το βλέμμα σου στο εξώφυλλο του βιβλίου, είναι ο ευρηματικός τίτλος του. Ο τίτλος αποτελεί παράφραση της θρυλικής απάντησης που είχε δώσει ο Έκτορας κατά τον Τρωικό πόλεμο όταν πληροφορήθηκε ότι ο οιωνός για την επικείμενη επίθεση των Τρώων κατά των Αχαιών ήταν δυσμενής. Τότε απήντησε: "Είς οιωνός άριστος, αμύνεσθαι περί πάτρης", δηλαδή, ένας είναι ο καλύτερος οιωνός, να υπερασπίζεσαι την παρτίδα σου. Από τον τίτλο, μπορεί κανείς να καταλάβει πως το θέμα του βιβλίου είναι η υπεράσπιση της Ελληνικής γλώσσας.

Το δεύτερο πράγμα που παρατηρούμε στο εξώφυλλο, είναι μια θολή εικόνα με τα γράμματα Α, Υ και Δ να φαίνονται αχνά. Αυτή είναι η εικόνα ενός όστρακου που ανακαλύφθηκε από τον αρχαιολόγο Αδαμάντιο Σαμψών στο Σπήλαιο του Κύκλωπα στα Γιούρα της Αλλονήσου. Το συγκεκριμένο εύρημα χρονολογείται περίπου στο 5000 π.Χ., τέσσερις χιλιετίες δηλαδή πριν την υποτιθέμενη ανακάλυψη του αλφαβήτου από τους Φοίνικες.

Το τρίτο και τελευταίο κομμάτι που απαρτίζει το εμπνευσμένο εξώφυλλο, είναι μερικοί στίχοι του Κωστή Παλαμά, στίχοι από τους καλύτερους και πιο πετυχημένους που έχουν γραφτεί ποτέ. Και δυστυχώς ίσως το ίδιο επίκαιροι με τότε που γράφτηκαν...

Ο σκοπός του βιβλίου είναι η υπεράσπιση της Ελληνικής γλώσσας. Από τι όμως; Σύμφωνα με τον συγγραφέα, το βιβλίο είναι ουσιαστικά μια απάντηση ως προς την εισήγηση της πρώην επιτρόπου της Ελλάδος στην Ευρωπαϊκή ένωση, Κυρίας Διαμαντοπούλου, να γίνει η Αγγλική γλώσσα δεύτερη επίσημη γλώσσα της Ελλάδος. Ο συγγραφέας θεωρεί εξοργιστική την πρόταση αυτήν και βάζει σκοπό να μας αποδείξει την ανωτερότητα της Ελληνική Γλώσσας έναντι της Αγγλικής και όχι μόνο. Καυστικά είναι τα σχόλια του συγγραφέα και για άλλους που έχουν κατακρίνει άδικα την γλώσσα μας, όπως π.χ. του γνωστού συνθέτη-τραγουδιστή Θάνου Καλλίρη, ο οποίος δικαιολόγησε τον ξένο στίχο στα ελληνικά τραγούδια που στέλνονται στην EUROVISION δηλώνοντας ότι "πρέπει να παίζει κανείς και σε ξένο γήπεδο, ιδίως όταν το γρασίδι του δικού σου γηπέδου δεν είναι και τόσο καλό" (παρομοιάζοντας την γλώσσα με το γρασίδι).

Η δομή του βιβλίου είναι απλή. Έχουμε δεκαοκτώ (18) κεφάλαια, καθένα από τα οποία είναι και μια ιδιότητα της Ελληνικής γλώσσας (μακροβιότητα, λακωνισμός, ακριβολογία κτλ) τα οποία αναπτύσσονται ενδελεχώς. Ο συγγραφέας μας περιγράφει κάθε μια ιδιότητα, μας την εξηγεί μέσω κάποιων παραδειγμάτων και μας την σχολιάζει. Έπειτα ακολουθεί ένα αναλυτικό κεφάλαιο που περιγράφει, σύμφωνα με τον συγγραφέα πάντα, ποίοι είναι οι κίνδυνοι που απειλούν την Ελληνική γλώσσα. Μια ενδιαφέρουσα έκπληξη είναι η πρωτοτυπία του συγγραφέα να συμπεριλάβει στο τέλος ένα μακροσκελές παράρτημα, με πλήθος πολύτιμων πληροφοριών και φωτογραφιών κυρίως από άρθρα εφημερίδων. Εκεί θα μάθει κανείς πόσο δημοφιλή είναι τα Αρχαία Ελληνικά στην Ευρώπη, για τα σχολεία που διδάσκουν αρχαία Ελληνικά στο Χάρλεμ της Αμερικής με σκοπό την καταπολέμηση της γκετοποίησης, και πολλές άλλες φοβερά ενδιαφέρουσες πληροφορίες.

Με εντυπωσίασαν αρκετά πράγματα σε αυτό το βιβλίο. Εμπεριέχει φυσικά αρκετές αναφορές σε αποσπάσματα και φιλοφρονήσεις ξένων επιφανών ανθρώπων, όλων των εθνικοτήτων και εποχών, σχετικά με την ανωτερότητα της Ελληνικής γλώσσας. Σε μερικά σημεία ο συγγραφέας έχει επίσης τοποθετήσει έντεχνα, λίγα αλλά κορυφαία αποσπάσματα από ποιήματα μεγάλων Ελλήνων ποιητών τα οποία μιλάνε για την γλώσσα, και πραγματικά διαβάζοντάς τα νομίζεις πως ήταν γραμμένα για να συμπεριληφθούν ειδικά σε αυτό το βιβλίο. Και είναι αδύνατον κάποιος να μην εντυπωσιαστεί μαθαίνοντας πως υπάρχουν γλωσσικά στοιχεία της Ελληνικές στην άκρη του κόσμου όπως στην Χαβάη στην νήσο του Πάσχα στην Χιλή στο Περού και αλλού (στην Χαβάη τον αετό τον λένε αετό, καθαρά Ελληνικά δηλαδή!). Και φυσικά δεν πρόκειται για ανυπόστατες πληροφορίες, αλλά πάρα πολύ έγκριτες, καθώς ο συγγραφέας έχει χρησιμοποιήσει σαν πηγή, μεταξύ άλλων, και το βιβλίο του καθηγητή Jofephson των εκδόσεων του πανεπιστημίου της Χαϊδελβέργης, ένα από τα σπουδαιότερα πανεπιστήμια παγκοσμίως.

Επιπλέον, πραγματεύονται θέματα όπως το TLG, η συνέχεια μεταξύ Αρχαίας και Νέας Ελληνικής, ετυμολογία, η λογική των γραμμάτων των τόνων και των πνευμάτων, η δομή της ιδίας της γλώσσας, η παγκοσμιότητα της Ελληνικής μέσω των δανείων που έχει χορηγήσει, η ιστορία του Ελληνικού αλφαβήτου, το μονοτονικό σύστημα, η "νεκρή" δοτική, η λατινική γραφή, το σύγχρονο εκπαιδευτικό σύστημα (όσον αφορά την γλώσσα φυσικά) και πολλά άλλα.

Το βιβλίο αυτό καταφέρνει πραγματικά να καταπιεί τον αναγνώστη. Η ανάγνωση κυλάει πολύ εύκολα, και παρόλο που είναι γραμμένο σε πολυτονικό, θεωρώ πως είναι από τα πιο ευκολοδιάβαστα βιβλία που έχω συναντήσει ποτέ. Παρέχει πλήθος πραγματικά σημαντικών πληροφοριών οι οποίες εντυπωσιάζουν τον αναγνώστη. Είναι από τα λίγα βιβλία που είναι τόσο συμπυκνωμένα, που κυριολεκτικά δεν μπορείς να αφαιρέσεις ούτε παράγραφο. Καταλήγει έτσι, έχοντας πολύ συγκεκριμένο θέμα (την Ελληνική γλώσσα), να είναι πολύ γενικό και να καλύπτει όλους τους τομείς. Επίσης θίγει ένα πραγματικά σημαντικό θέμα, αυτό της γλώσσας μας, μίας γλώσσας που όλοι γνωρίζουμε πως συνεχώς βάλλεται και κακοποιείται αγρίως.

Το μεγάλο αρνητικό σημείο του βιβλίου αυτού είναι ότι ο συγγραφέας δεν μεριμνεί όσο θα έπρεπε για την εγκυρότητα των πληροφοριών που χρησιμοποιεί. Συγκεκριμένα, έχει πέσει θύμα της φάρσας που κυκλοφορεί στο Διαδίκτυο για το "HELLENIC QUEST", το υποτιθέμενο πρόγραμμα εκμάθησης αρχαίων ελληνικών που - και καλά - ανέπτυξε η APPLE. Μου φαίνεται περίεργο να πέφτει κανείς, ειδικά ένας συγγραφέας, τόσο εύκολα θύμα μίας κακής δικτυακής φάρσας. Όλοι μας γνωρίζουμε πώς ότι πληροφορία κυκλοφορεί στον Διαδίκτυο δεν είναι και απαραιτήτως αληθινή. Δεν μπορώ να γνωρίζω ποια άλλα κομμάτια του βιβλίου δεν είναι τεκμηριωμένα, αλλά το γεγονός ότι βρήκα κάτι τόσο εξόφθαλμο μου προξενεί ιδιαίτερα άσχημη εντύπωση. Είναι κρίμα να χαλάς μία τόσο καλή προσπάθεια επειδή είσαι πρόθυμος να δεχτείς ως αληθινό οτιδήποτε ενισχύει τις θέσεις σου.

Γενικά ο συγγραφέας, παρόλη την καλή πρόθεσή του, είναι εμφανές ότι δεν προσεγγίζει το θέμα με αντικειμενικότητα. Αναφέρονται μέσα στο βιβλίο μερικές λανθασμένες θεωρίες, που κυκλοφορούν φυσικά ευρέως, όπως ότι τα Αρχαία Ελληνικά είναι η μοναδική γλώσσα που μπορούν να καταλάβουν οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές. Κάτι τέτοιο φυσικά δεν ισχύει και ως άνθρωπος που εργάζεται στον χώρο της Πληροφορικής μπορώ να γνωρίζω κάτι παραπάνω από τον μέσο άνθρωπο σε αυτό το θέμα. Είναι άδικο για την ίδια την γλώσσα μας, η οποία έχει ούτως ή άλλως τεράστια αξία, να προσπαθούμε να της προσδώσουμε επιπλέον κύρος αναπαράγοντας ψεύτικες πληροφορίες και ανυπόστατους μύθους.

Πάντως γενικά συστήνω αυτό το βιβλίο. Έχει τόσο πλούσιο και ποικίλο περιεχόμενο, που δεν είναι μόνο για τους ανθρώπους που ασχολούνται με την γλώσσα, αλλά για οποιονδήποτε από παιδί έως ηλικιωμένο.


Κριτήρια Αξιολόγησης

Εμφάνιση:
Η εμφάνιση και η ποιότητα της εν λόγω έκδοσης είναι ικανοποιητική. Απλή και λιτή, καταφέρνει να τραβήξει την προσοχή περισσότερο με τις έξυπνες εμπνεύσεις του συγγραφέα παρά με γραφικά κόλπα.

Ευκολία ανάγνωσης:
Όπως ήδη αναφέρθηκε, το βιβλίο αυτό είναι πραγματικά πολύ ευκολοδιάβαστο. Και όντας γραμμένο σε πολυτονικό σύστημα, μάλλον καταρρέει ο μύθος πως ένας άνθρωπος δυσκολεύεται να διαβάσει σε πολυτονικό έχοντας μάθει σε μονοτονικό. Ο συγγραφέας (όντας καθηγητής) γράφει απλά και δομημένα. Το διάβασα όλο μέσα σε συνολικά δύο απογεύματα.

Μέγεθος:
Παρόλο που διαβάζεται πολύ γρήγορα, το βιβλίο αυτό έχει μεσαίο προς μεγάλο μέγεθος. Έχει κανονικές διαστάσεις και 384 σελίδες. Δεν είναι πυκνογραμμένο και κάνει χρήση άνετης στο μάτι γραμματοσειράς.

Μηνύματα:
Αν θέλουμε να το εκφράσουμε με μια μόνο φράση, το ηθικό δίδαγμα είναι πως πρέπει να ασχολούμαστε με την υπέροχη γλώσσα μας περισσότερο. Έχοντας διαβάσει αυτό το βιβλίο, ποτέ δεν θα ξαναδεί κανείς την γλώσσα μας με τον ίδιο τρόπο, και αυτή είναι μια τεράστια επιτυχία της έκδοσης αυτής.

Τεκμηρίωση:
Ο συγγραφέας χρησιμοποιεί πλήθος πηγών από σύγχρονους και αρχαίους συγγραφείς, καθώς και από αρκετά άρθρα εφημερίδων. Δυστυχώς, όπως προανέφερα, υπάρχει μία έλλειψη στην τεκμηρίωση των πηγών και συνεπώς ο αναγνώστης θα πρέπει να είναι λίγο προσεκτικός.

Πρωτοτυπία:
Υπάρχουν πολλά βιβλία με θέμα την γλώσσα. Από σχολικά βιβλία μέχρι πολύτομες μελέτες. Παρόλα αυτά, το παρόν βιβλίο καταφέρνει να είναι πρωτότυπο και πολύ γενικό. Ακόμα και άνθρωποι που ασχολούνται με τον τομέα αυτόν, θα βρουν μέσα σε αυτό το βιβλίο πράγματα που δεν γνωρίζουν.

Διαχρονικότητα:
Το βιβλίο αυτό είναι και θα είναι πάντα επίκαιρο. Δεν είναι από τα βιβλία που σε κάνει να ανακαλύπτεις νέα πράγματα με κάθε ανάγνωση, όμως παρόλο που δεν πιάνω τον εαυτό μου να το διαβάζω ξανά και ξανά, επιστρέφω σε αυτό για να θυμηθώ κάποια από τις χρήσιμες πληροφορίες του ή για να το χρησιμοποιήσω σαν πηγή για κάτι άλλο. Οπωσδήποτε είναι ένα βιβλίο χρήσιμο.

http://www.vivliokritiki.gr/kritiki-vivliou.php?vivliokritiki=2