Ο Χαρακτήρας των Ελλήνων - Ανιχνεύοντας την Εθνική μας Ταυτότητα

Συγγραφέας: ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ Ε. ΒΑΚΑΛΟΠΟΥΛΟΣ
Εκδόσεις: ΣΤΑΜΟΥΛΗΣ ΑΝΤ.
Σελίδες: 416
Τιμή: 28.08
Κατηγορία: ΜΕΛΕΤΗ
Έτος έκδοσης: 2003

Αναζητούσα εδώ και καιρό ένα βιβλίο με θέμα τον χαρακτήρα των Ελλήνων. Όταν έπιασα στα χέρια μου το "Ο Χαρακτήρας των Ελλήνων" και άρχισα να το ξεφυλλίζω μου κέντρισε το ενδιαφέρον και αποφάσισα να το αγοράσω (παρόλο που δεν είναι και φθηνό βιβλίο). Τελικά το βιβλίο αυτό ήταν ότι έψαχνα και ακόμα περισσότερα.

Μπορεί κάποιος να αναρωτηθεί: "Μα καλά, έχει ο κάθε λαός τον δικό του χαρακτήρα; Όλες οι αρετές και όλα τα ελαττώματα δεν είναι κοινά σε όλους τους ανθρώπους;". Η απάντηση που δίνει ο συγγραφέας, με την οποία θα συμφωνήσω απόλυτα, είναι ότι ναι μεν όλα τα στοιχεία του χαρακτήρα υπάρχουν σε όλους τους λαούς, αλλά από λαό σε λαό ποικίλουν σε "συνδυασμό έντασης και συχνότητας". Για παράδειγμα, όλοι οι άνθρωποι του κόσμου είναι εγωιστές σε κάποιον βαθμό, αλλά ο μέσος άνθρωπος σε μερικούς λαούς είναι και πιο εγωιστής αλλά και εκδηλώνει τον εγωισμό του πιο συχνά από ότι ο μέσος άνθρωπος μίας άλλης εθνικότητας. Στο βιβλίο αναφέρονται μερικά παραδείγματα εθνικών στοιχείων χαρακτήρα και άλλων Ευρωπαϊκών λαών, όπως οι Άγγλοι και οι Γερμανοί.

Το γεγονός ότι ο συγγραφέας είναι ακαδημαϊκός καθίσταται εμφανές από την στιγμή που ξεκινάς να διαβάζεις το βιβλίο. Είναι καλά γραμμένο, σοβαρό και πολύ εύστοχο. Παρόλο που είναι αρκετά παλιό βιβλίο και είναι γραμμένο από ακαδημαϊκό, η γλώσσα είναι απλή και κατανοητή, κάτι που μου έκανε ιδιαίτερη εντύπωση. Πρόκειται για μία σοβαρή και μακροσκελή μελέτη με πλήθος πηγών, και γίνεται προφανές ότι ο συγγραφέας έχει πραγματικά ασχοληθεί / προβληματιστεί με το θέμα αυτό στην ζωή του. Ο Απόστολος Ε. Βακαλόπουλος πραγματικά έχει αναλύσει εξαιρετικά τον διαχρονικό χαρακτήρα του Έλληνα και μας παραδίδει μαθήματα αυτογνωσίας. Δεν υπάρχει καμμία αμφιβολία ότι αυτό είναι ένα βιβλίο πολύτιμο που θα έπρεπε να διαβαστεί από όλους τους Έλληνες και ίσως ακόμη να διδάσκεται και στα παιδιά. Αυτό διότι για να βελτιώσεις τον εαυτό σου πρέπει πρώτα από όλα να τον γνωρίσεις.

Ο συγγραφέας αναλύει τόσο τις αρετές όσο και τα ελαττώματα του Έλληνα, όχι μόνο από την δική του σκοπιά, ούτε μόνο από την σκοπιά Ελλήνων ανθρώπων του πνεύματος, αλλά κυρίως από την σκοπιά των ξένων. Οι απόψεις των ξένων περιηγητών που έτυχε να γνωρίσουν από κοντά τους Έλληνες, ακόμα και νωρίτερα από την Επανάσταση του 1821, καταγράφονται και εξετάζονται. Η αξία του βιβλίου αυτού έγκειται ακριβώς στο γεγονός ότι ο συγγραφέας έχει δαπανήσει αρκετό χρόνο για να διακρίνει, χρησιμοποιώντας την ακαδημαϊκή του πείρα, ποιες από τις απόψεις των ξένων επισκεπτών είναι αξιόπιστες και ποιες όχι. Στην προσπάθεια αυτή διακρίνει κανείς το ταλέντο του ιστορικού (διότι αυτή ακριβώς είναι η διαφορά του ιστορικού με οποιονδήποτε άλλο που καταγράφει τα γεγονότα, ότι δηλαδή αξιολογεί την κάθε πληροφορία που λαμβάνει) που διακρίνει τον συγγραφέα και ασφαλώς δεν είναι τυχαίο ότι ο ίδιος έχει συγγράψει και ιστορικό έργο.

Ο συγγραφέας καταλήγει ότι μερικά από τα βασικά προτερήματα του Έλληνα είναι η ανδρεία, η ευρηματικότητα, η ενεργητικότητα, η περιέργεια, η ευγλωττία, το φιλότιμο, η ανάγκη για προκοπή και άλλα, ενώ μερικά από τα ελαττώματα είναι ο υπερβολικός εγωισμός, η απειθαρχία, η αλαζονεία, η φιλοπρωτία, η φιλαρχία, η φιλαυτία, ο φθόνος, η διχόνοια και η αχαριστία. Τα συμπεράσματα από το βιβλίο είναι τόσο ευχάριστα όσο και θλιβερά, μερικά είναι και αρκετά οδυνηρά, αλλά σίγουρα τα περισσότερα είναι λίγο πολύ γνωστά σε όλους μας (ή τουλάχιστον σε όσους δεν αποφεύγουν να αντικρίζουν την σκληρή πραγματικότητα). Γενικώς θα έλεγα ότι είναι περισσότερο θλιβερά με αποκορύφωμα την διαπίστωση του συγγραφέα ότι δεν έχουμε καταφέρει να αξιοποιήσουμε παιδαγωγικώς και κοινωνικώς το φιλότιμο του Έλληνα. Ο συγγραφέας επίσης εξετάζει πώς διαμορφώθηκε ο χαρακτήρας αυτός, πώς εξελίχθηκε με το πέρασμα του χρόνου από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, πώς επηρεάστηκε από την Τουρκοκρατία, τι προσδοκίες υπήρχαν μετά από την Επανάσταση του 1821 και τέλος ποια στοιχεία του χαρακτήρα του Έλληνα είναι αυτά που εμποδίζουν την πρόοδο του έθνους.

"Ο Χαρακτήρας των Ελλήνων" είναι ένα από τα βιβλία στα οποία επιστρέφει κανείς ξανά μετά από καιρό, και κάθε φορά βρίσκει καινούργια πράγματα. Κάθε φορά που το διαβάζεις καταλαβαίνεις καλύτερα όχι μόνο τον κόσμο γύρω σου, αλλά και τον ίδιο σου τον εαυτό. Διαβάζοντάς το κάτι μέσα σου αλλάζει και αρχίζεις να βλέπεις τον κόσμο γύρω σου λίγο διαφορετικά από ότι πριν. Πολλές φορές από τότε που πρωτοδιάβασα αυτό το βιβλίο έτυχε να το θυμηθώ όταν έβλεπα την αντίδραση ανθρώπων σε συγκεκριμένες καταστάσεις. Αυτό διότι πλέον καταλάβαινα τα αίτια που τους έκαναν να αντιδρούν έτσι φέρνοντας στο νου μου αυτά που είχα διαβάσει.


Κριτήρια Αξιολόγησης

Εμφάνιση:
Η εμφάνιση και η ποιότητα της έκδοσης αυτής είναι απλή και λιτή. Βέβαια αυτό είναι λογικό, καθώς η έκδοση αυτή είναι αρκετά παλιά.

Ευκολία ανάγνωσης:
Το βιβλίο αυτό, παρόλο που είναι παλιά έκδοση και γραμμένο από ακαδημαϊκό, είναι γραμμένο σε απλή γλώσσα και διαβάζεται εύκολα. Η χρήση της γλώσσας, όπως είναι αναμενόμενο, είναι άριστη. Σημειώστε ότι το βιβλίο είναι γραμμένο σε μονοτονικό σύστημα.

Μέγεθος:
Αποτελείται από 400 σελίδες, το μέγεθος της σελίδας είναι μεγάλο και η γραμματοσειρά είναι κανονική. Το αποτέλεσμα είναι ένα αρκετά ογκώδες και βαρύ βιβλίο. Οι περισσότερες σελίδες έχουν αρκετά σχόλια στο κάτω μέρος.

Μηνύματα:
Όπως προανέφερα το βιβλίο αυτό έχει πολλά πράγματα να πει σε εμάς τους Έλληνες αλλά και γενικότερα σε κάποιον που προσπαθεί να καταλάβει τον χαρακτήρα των Ελλήνων. Είναι ένα πραγματικά χρήσιμο και πολύτιμο βιβλίο.

Τεκμηρίωση:
Ο συγγραφέας τεκμηριώνει απόλυτα τα όσα γράφει και μάλιστα μεγάλη εντύπωση προκαλεί το πλήθος των πηγών που χρησιμοποιεί. Το επίπεδο της δουλειάς είναι - και τυπικά αλλά και ουσιαστικά - ακαδημαϊκού επιπέδου.

Πρωτοτυπία:
Περιέργως ο χαρακτήρας των Ελλήνων δεν είναι ένα θέμα που έχει απασχολήσει ιδιαίτερα την Ελληνική βιβλιογραφία και αυτό το γεγονός καθιστά το βιβλίο αυτό πρωτότυπο. Δεν είναι το μοναδικό βιβλίο με αυτό το θέμα, καθώς γνωρίζω ακόμα ένα ("Ο χαρακτήρας του Έλληνα" από τον Ιάσωνα Ευαγγέλου) και ίσως να υπάρχει και κάποιο του οποίου την ύπαρξη δεν γνωρίζω καν, αλλά πιστεύω ότι είναι το μοναδικό που έχει εξετάσει το θέμα αυτό με τόση σοβαρότητα και σε τόσο βάθος.

Διαχρονικότητα:
Είναι απολύτως βέβαιο ότι το βιβλίο αυτό θα το διαβάσει κανείς ξανά και ξανά, και κάθε φορά που το διαβάζει θα ανακαλύπτει καινούργια πράγματα. Μάλιστα δεν είναι βιβλίο που πρέπει να περάσει πολύς καιρός για να το ξαναδιαβάσεις. Εγώ προσωπικά το ξαναδιάβασα μετά από 2-3 εβδομάδες και το απόλαυσα όσο και την πρώτη φορά.

http://www.vivliokritiki.gr/kritiki-vivliou.php?vivliokritiki=3