Ομοφυλοφιλία στην Αρχαία Ελλάδα - Ο Μύθος Καταρρέει

Συγγραφέας: ΑΔΩΝΙΣ ΓΕΩΡΓΙΑΔΗΣ
Εκδόσεις: ΓΕΩΡΓΙΑΔΗΣ
Σελίδες: 207
Τιμή: 14.11
Κατηγορία: ΜΕΛΕΤΗ
Έτος έκδοσης: 2002

Θα εξετάσουμε εδώ την δεύτερη έκδοση του βιβλίου, καθώς υποτίθεται ότι έχουν προστεθεί κάποια κομμάτια σε σχέση με την πρώτη. Α και μην ξεχάσω να αναφέρω ότι το βιβλίο αυτό είναι από τα πολύ λίγα που κυκλοφορούν και στην Αγγλική γλώσσα.

Το βιβλίο αγγίζει ένα ευαίσθητο θέμα. Ο συγγραφέας ξεκαθαρίζει εξ αρχής ότι σκοπός του βιβλίου είναι αποκλειστικώς και μόνο να μελετήσει κατά πόσον η ομοφυλοφιλία ήταν αποδεκτή στον αρχαίο Ελληνικό κόσμο, ασχέτως με το τι μπορεί να πιστεύει για το θέμα αυτό ο καθένας μας σήμερα. Γνωρίζοντας τις γενικές θέσεις του συγγραφέα είναι εύκολο να αντιληφθεί κανείς τις θέσεις αλλά και το γενικότερο πνεύμα του βιβλίου αυτού, όμως αυτό που εντυπωσιάζει είναι η τεράστια - και επιτυχημένη - προσπάθεια του συγγραφέα να παράξει μία σοβαρή και ιδιαιτέρως εμπεριστατωμένη δουλειά, αποφεύγοντας τυχόν κρίσεις και χαρακτηρισμούς, χρησιμοποιώντας έγκυρα επιχειρήματα.

Το πόσο πολύ μερίμνησε ο συγγραφέας για την τεκμηρίωση του έργου του φαίνεται από το πλήθος των αποσπασμάτων που παραθέτει, τόσο στο πρωτότυπο στα αρχαία Ελληνικά όσο και στην νεοελληνική απόδοση. Είναι ξεκάθαρο ότι η προσπάθεια αυτή έχει σκοπό να κερδίσει την εμπιστοσύνη του αναγνώστη, στοιχείο απαραίτητο τόσο για την ευαισθησία του θέματος που εξετάζει το βιβλίο όσο και για την έλλειψη εμπιστοσύνης στους νέους συγγραφείς. Όλοι μας γνωρίζουμε παραδείγματα όπου ο καθένας γράφει ότι του κατέβει, τόσο σε βιβλία όσο σε άρθρα εφημερίδων, με αποτέλεσμα να κυκλοφορεί πλήθος βιβλίων και κειμένων αλλά… ουκ εν τω πολλώ το ευ. Τα βιβλία ακαδημαϊκού επιπέδου είναι λίγα, και το συγκεκριμένο ευτυχώς είναι ένα από αυτά.

Ο συγγραφέας προσεγγίζει το θέμα από πλευράς ιστορίας, νομοθεσίας, μυθολογίας, εξετάζει το θέμα των θέμα των παραστάσεων στα διασωθέντα αγγεία και ερευνάει το πραγματικό νόημα των λέξεων εραστής-ερωμένος. Χρησιμοποιεί αποσπάσματα και πληροφορίες από κείμενα αρχαίων συγγραφέων, ακόμα και από κωμωδίες της εποχής, σε μία προσπάθεια να δείξει την γνώμη που είχαν οι ίδιοι οι αρχαίοι Έλληνες για τους ομοφυλόφιλους και πώς τους χαρακτήριζαν, ούτως ώστε να καταλήξει σε ασφαλή συμπεράσματα για την αντιμετώπιση της τότε κοινωνίας στο θέμα αυτό. Παρόλο που το βιβλίο πραγματεύεται την ομοφυλοφιλία στην αρχαία Ελλάδα γενικώς, σε κάποια κεφάλαια ο συγγραφέας εστιάζει την προσοχή του σε συγκεκριμένα πρόσωπα (όπως του Μεγάλου Αλεξάνδρου και της Σαπφούς) που θεωρούνται από μερικούς ότι ήταν ομοφυλόφιλοι.

Τα επιχειρήματα είναι στα αλήθεια καταιγιστικά, υποστηρίζοντας πλήρως την θέση του συγγραφέα ότι ομοφυλοφιλία υπήρχε μεν στην αρχαία Ελλάδα - όπως σε όλες άλλωστε τις κοινωνίες - αλλά ότι ουδέποτε ήταν αποδεκτή. Και όχι μόνο δεν ήταν αποδεκτή, αλλά ήταν ηθικώς κατακριτέα και ποινικώς κολάσιμη. Οι ποινές για τον αποδεδειγμένα ομοφυλόφιλο, σύμφωνα με τον συγγραφέα, ήταν ιδιαίτερα αυστηρές αλλά και προσβλητικές, καθώς συμπεριλάμβαναν στέρηση των πολιτικών του δικαιωμάτων. Αυτό που με εντυπωσίασε πάνω από όλα στο βιβλίο αυτό ήταν το γεγονός ότι κάθε φορά που γεννιόταν μία απορία στο μυαλό μου, σκεπτόμενος ότι ο συγγραφέας δεν κάλυπτε κάποιες περιπτώσεις παρουσιάζοντας τα επιχειρήματά του, μετά από λίγες γραμμές ο συγγραφέας απαντούσε ακριβώς αυτό για το οποίο είχα μόλις αναρωτηθεί. Ο συγγραφέας έχει καταβάλει πραγματικά μεγάλη προσπάθεια για να καλύψει όλες τις πιθανές περιπτώσεις και να μην αφήνει κανένα ερώτημα αναπάντητο στο μυαλό του αναγνώστη, κάτι που φανερώνει ότι έχει γίνει μία καλοδουλεμένη και κοπιαστική δουλειά.

Ο συγγραφέας, χωρίς υπερβολή, εξευτελίζει με τα επιχειρήματά του μερικούς από τους συγγραφείς που έχουν γράψει ότι η ομοφυλοφιλία ήταν καθιερωμένη στην αρχαία Ελληνική κοινωνία. Άλλες φορές παραθέτοντας κάποια αποσπάσματα από τα βιβλία τους (τα οποία πράγματι είναι εξωφρενικώς τραβηγμένα, π.χ. χαρακτηρίζεται ομοφυλοφιλική η σκηνή σε ένα αγγείο επειδή απεικονίζει 2 γυμνούς άντρες και αυτό - υποτίθεται - σημαίνει ότι ο καλλιτέχνης υποσυνείδητα ήθελε να απεικονίσει ομοφυλοφιλική σκηνή αλλά δεν μπορούσε!!!) και άλλες φορές παραθέτοντας το απόσπασμα του αρχαίου συγγραφέα το οποίο επικαλείται ο "ερευνητής" το οποίο στην πραγματικότητα γράφει ακριβώς τα αντίθετα από αυτά που ισχυρίζεται ότι έγραφε. Αποδεικνύεται λοιπόν, και αυτό είναι πολύ σημαντικό, ότι οι συγγραφείς εκείνοι χαρακτηρίζονται από κακοήθεια έως - τουλάχιστον - πλήρη έλλειψη σοβαρότητας.

Αρκετή εντύπωση επίσης μου έκανε στο τέλος του βιβλίου η αναφορά και οι ευχαριστίες του συγγραφέα προς άλλους συγγραφείς και περιοδικά που έχουν ασχοληθεί, πριν από εκείνον, με το θέμα αυτό. Έχουμε συνηθίσει τους συγγραφείς να αποσιωπούν τους προηγούμενους που έχουν ασχοληθεί με το θέμα που καταπιάνονται οι ίδιοι, αν όχι να τσακώνονται για το ποιος το ανέδειξε πρώτος. Αυτή είναι ένδειξη του προσωπικού ήθους που διακρίνει τον συγγραφέα.

Εάν κάποιος ενδιαφέρεται πραγματικά για το θέμα της ομοφυλοφιλίας στην αρχαία Ελλάδα, σίγουρα αξίζει να έχει το βιβλίο αυτό στην βιβλιοθήκη του, καθώς αυτό καταρρίπτει έναν από τους μεγαλύτερους μύθους της σύγχρονης κοινωνίας.


Κριτήρια Αξιολόγησης

Εμφάνιση:
Η εμφάνιση και η ποιότητα της έκδοσης αυτής αρκετά απλή. Συμπεριλαμβάνει αρκετές φωτογραφίες (πάντα ασπρόμαυρες) από επίμαχα αγγεία και σχετικές σκηνές. Μου άρεσε που τα γράμματα στο εξώφυλλο είναι ανάγλυφα..

Ευκολία ανάγνωσης:
Το βιβλίο είναι απλά γραμμένο και διαβάζεται εύκολα. Η χρήση της γλώσσας είναι καλή και ο λόγος ρέει. Επειδή είναι και μικρό, δεν είναι δύσκολο να το διαβάσει κανείς μέσα σε μία μόλις ημέρα.

Μέγεθος:
Η έκδοση είναι λιτή και το βιβλίο είναι σχετικά μικρό, τόσο σε διαστάσεις όσο και σε σελίδες (μόλις 207).

Μηνύματα:
Το βιβλίο αυτό πραγματεύεται ένα θέμα πολύ σημαντικό, ιδίως για εμάς τους Έλληνες. Καταφέρνει να πείσει τον μέσο αναγνώστη για τις θέσεις του και - τουλάχιστον - να προβληματίσει ακόμα και τον πιο δύσπιστο με τα επιχειρήματά του. Είναι σημαντικό επειδή θέτει τα πράγματα στην σωστή τους βάση. Διότι όλοι μας μεγαλώσαμε ακούγοντας την προπαγάνδα ότι η ομοφυλοφιλία ήταν διαδεδομένη στους αρχαίους Έλληνες. Ο καθένας έχει δικαίωμα να γράφει ότι θέλει, αρκεί το προσωπικό του συμφέρον να μην τον ωθεί στο να γράφει ψεύδη.

Τεκμηρίωση:
Όπως ήδη ανέφερα, η μελέτη αυτή είναι πολύ εμπεριστατωμένη. Μαζί με κάθε απόσπασμα, το οποίο παρατίθεται αυτούσιο χωρίς να παραφράζεται - κατά βούληση - από τον συγγραφέα, παρατίθεται και το σχετικό αρχαίο κείμενο. Αλλά και το πλήθος των επιχειρημάτων δεν είναι μικρό.

Πρωτοτυπία:
Το θέμα του βιβλίου δεν είναι ιδιαίτερα πρωτότυπο, καθώς άλλα βιβλία, ιδίως ξενόγλωσσα βιβλία, έχουν καταπιαστεί με το θέμα αυτό. Αν μπορούσαμε να το χαρακτηρίσουμε πρωτότυπο, θα το πράτταμε όσον αφορά την σοβαρότητα με την οποία προσεγγίζει το θέμα και την ισχυρή τεκμηρίωση.

Διαχρονικότητα:
Λόγω του θέματος, αυτό δεν είναι το βιβλίο το οποίο θα ξαναδιαβάσεις σύντομα, καθώς από την στιγμή που ο αναγνώστης έλαβε τις πληροφορίες που περιείχε το βιβλίο δεν έχει λόγο να το ξαναδιαβάσει. Ο μόνος λόγος που μπορεί κάποια στιγμή να το ξανανοίξεις είναι σε περίπτωση που θα χρειαστείς επιχειρήματα για μία συζήτηση ή κάτι παρόμοιο. Πάντως όσο το θέμα της ομοφυλίας στην αρχαία Ελλάδα συζητιέται, το βιβλίο αυτό θα είναι πάντοτε επίκαιρο.

http://www.vivliokritiki.gr/kritiki-vivliou.php?vivliokritiki=4

Ο Χαρακτήρας των Ελλήνων - Ανιχνεύοντας την Εθνική μας Ταυτότητα

Συγγραφέας: ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ Ε. ΒΑΚΑΛΟΠΟΥΛΟΣ
Εκδόσεις: ΣΤΑΜΟΥΛΗΣ ΑΝΤ.
Σελίδες: 416
Τιμή: 28.08
Κατηγορία: ΜΕΛΕΤΗ
Έτος έκδοσης: 2003

Αναζητούσα εδώ και καιρό ένα βιβλίο με θέμα τον χαρακτήρα των Ελλήνων. Όταν έπιασα στα χέρια μου το "Ο Χαρακτήρας των Ελλήνων" και άρχισα να το ξεφυλλίζω μου κέντρισε το ενδιαφέρον και αποφάσισα να το αγοράσω (παρόλο που δεν είναι και φθηνό βιβλίο). Τελικά το βιβλίο αυτό ήταν ότι έψαχνα και ακόμα περισσότερα.

Μπορεί κάποιος να αναρωτηθεί: "Μα καλά, έχει ο κάθε λαός τον δικό του χαρακτήρα; Όλες οι αρετές και όλα τα ελαττώματα δεν είναι κοινά σε όλους τους ανθρώπους;". Η απάντηση που δίνει ο συγγραφέας, με την οποία θα συμφωνήσω απόλυτα, είναι ότι ναι μεν όλα τα στοιχεία του χαρακτήρα υπάρχουν σε όλους τους λαούς, αλλά από λαό σε λαό ποικίλουν σε "συνδυασμό έντασης και συχνότητας". Για παράδειγμα, όλοι οι άνθρωποι του κόσμου είναι εγωιστές σε κάποιον βαθμό, αλλά ο μέσος άνθρωπος σε μερικούς λαούς είναι και πιο εγωιστής αλλά και εκδηλώνει τον εγωισμό του πιο συχνά από ότι ο μέσος άνθρωπος μίας άλλης εθνικότητας. Στο βιβλίο αναφέρονται μερικά παραδείγματα εθνικών στοιχείων χαρακτήρα και άλλων Ευρωπαϊκών λαών, όπως οι Άγγλοι και οι Γερμανοί.

Το γεγονός ότι ο συγγραφέας είναι ακαδημαϊκός καθίσταται εμφανές από την στιγμή που ξεκινάς να διαβάζεις το βιβλίο. Είναι καλά γραμμένο, σοβαρό και πολύ εύστοχο. Παρόλο που είναι αρκετά παλιό βιβλίο και είναι γραμμένο από ακαδημαϊκό, η γλώσσα είναι απλή και κατανοητή, κάτι που μου έκανε ιδιαίτερη εντύπωση. Πρόκειται για μία σοβαρή και μακροσκελή μελέτη με πλήθος πηγών, και γίνεται προφανές ότι ο συγγραφέας έχει πραγματικά ασχοληθεί / προβληματιστεί με το θέμα αυτό στην ζωή του. Ο Απόστολος Ε. Βακαλόπουλος πραγματικά έχει αναλύσει εξαιρετικά τον διαχρονικό χαρακτήρα του Έλληνα και μας παραδίδει μαθήματα αυτογνωσίας. Δεν υπάρχει καμμία αμφιβολία ότι αυτό είναι ένα βιβλίο πολύτιμο που θα έπρεπε να διαβαστεί από όλους τους Έλληνες και ίσως ακόμη να διδάσκεται και στα παιδιά. Αυτό διότι για να βελτιώσεις τον εαυτό σου πρέπει πρώτα από όλα να τον γνωρίσεις.

Ο συγγραφέας αναλύει τόσο τις αρετές όσο και τα ελαττώματα του Έλληνα, όχι μόνο από την δική του σκοπιά, ούτε μόνο από την σκοπιά Ελλήνων ανθρώπων του πνεύματος, αλλά κυρίως από την σκοπιά των ξένων. Οι απόψεις των ξένων περιηγητών που έτυχε να γνωρίσουν από κοντά τους Έλληνες, ακόμα και νωρίτερα από την Επανάσταση του 1821, καταγράφονται και εξετάζονται. Η αξία του βιβλίου αυτού έγκειται ακριβώς στο γεγονός ότι ο συγγραφέας έχει δαπανήσει αρκετό χρόνο για να διακρίνει, χρησιμοποιώντας την ακαδημαϊκή του πείρα, ποιες από τις απόψεις των ξένων επισκεπτών είναι αξιόπιστες και ποιες όχι. Στην προσπάθεια αυτή διακρίνει κανείς το ταλέντο του ιστορικού (διότι αυτή ακριβώς είναι η διαφορά του ιστορικού με οποιονδήποτε άλλο που καταγράφει τα γεγονότα, ότι δηλαδή αξιολογεί την κάθε πληροφορία που λαμβάνει) που διακρίνει τον συγγραφέα και ασφαλώς δεν είναι τυχαίο ότι ο ίδιος έχει συγγράψει και ιστορικό έργο.

Ο συγγραφέας καταλήγει ότι μερικά από τα βασικά προτερήματα του Έλληνα είναι η ανδρεία, η ευρηματικότητα, η ενεργητικότητα, η περιέργεια, η ευγλωττία, το φιλότιμο, η ανάγκη για προκοπή και άλλα, ενώ μερικά από τα ελαττώματα είναι ο υπερβολικός εγωισμός, η απειθαρχία, η αλαζονεία, η φιλοπρωτία, η φιλαρχία, η φιλαυτία, ο φθόνος, η διχόνοια και η αχαριστία. Τα συμπεράσματα από το βιβλίο είναι τόσο ευχάριστα όσο και θλιβερά, μερικά είναι και αρκετά οδυνηρά, αλλά σίγουρα τα περισσότερα είναι λίγο πολύ γνωστά σε όλους μας (ή τουλάχιστον σε όσους δεν αποφεύγουν να αντικρίζουν την σκληρή πραγματικότητα). Γενικώς θα έλεγα ότι είναι περισσότερο θλιβερά με αποκορύφωμα την διαπίστωση του συγγραφέα ότι δεν έχουμε καταφέρει να αξιοποιήσουμε παιδαγωγικώς και κοινωνικώς το φιλότιμο του Έλληνα. Ο συγγραφέας επίσης εξετάζει πώς διαμορφώθηκε ο χαρακτήρας αυτός, πώς εξελίχθηκε με το πέρασμα του χρόνου από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, πώς επηρεάστηκε από την Τουρκοκρατία, τι προσδοκίες υπήρχαν μετά από την Επανάσταση του 1821 και τέλος ποια στοιχεία του χαρακτήρα του Έλληνα είναι αυτά που εμποδίζουν την πρόοδο του έθνους.

"Ο Χαρακτήρας των Ελλήνων" είναι ένα από τα βιβλία στα οποία επιστρέφει κανείς ξανά μετά από καιρό, και κάθε φορά βρίσκει καινούργια πράγματα. Κάθε φορά που το διαβάζεις καταλαβαίνεις καλύτερα όχι μόνο τον κόσμο γύρω σου, αλλά και τον ίδιο σου τον εαυτό. Διαβάζοντάς το κάτι μέσα σου αλλάζει και αρχίζεις να βλέπεις τον κόσμο γύρω σου λίγο διαφορετικά από ότι πριν. Πολλές φορές από τότε που πρωτοδιάβασα αυτό το βιβλίο έτυχε να το θυμηθώ όταν έβλεπα την αντίδραση ανθρώπων σε συγκεκριμένες καταστάσεις. Αυτό διότι πλέον καταλάβαινα τα αίτια που τους έκαναν να αντιδρούν έτσι φέρνοντας στο νου μου αυτά που είχα διαβάσει.


Κριτήρια Αξιολόγησης

Εμφάνιση:
Η εμφάνιση και η ποιότητα της έκδοσης αυτής είναι απλή και λιτή. Βέβαια αυτό είναι λογικό, καθώς η έκδοση αυτή είναι αρκετά παλιά.

Ευκολία ανάγνωσης:
Το βιβλίο αυτό, παρόλο που είναι παλιά έκδοση και γραμμένο από ακαδημαϊκό, είναι γραμμένο σε απλή γλώσσα και διαβάζεται εύκολα. Η χρήση της γλώσσας, όπως είναι αναμενόμενο, είναι άριστη. Σημειώστε ότι το βιβλίο είναι γραμμένο σε μονοτονικό σύστημα.

Μέγεθος:
Αποτελείται από 400 σελίδες, το μέγεθος της σελίδας είναι μεγάλο και η γραμματοσειρά είναι κανονική. Το αποτέλεσμα είναι ένα αρκετά ογκώδες και βαρύ βιβλίο. Οι περισσότερες σελίδες έχουν αρκετά σχόλια στο κάτω μέρος.

Μηνύματα:
Όπως προανέφερα το βιβλίο αυτό έχει πολλά πράγματα να πει σε εμάς τους Έλληνες αλλά και γενικότερα σε κάποιον που προσπαθεί να καταλάβει τον χαρακτήρα των Ελλήνων. Είναι ένα πραγματικά χρήσιμο και πολύτιμο βιβλίο.

Τεκμηρίωση:
Ο συγγραφέας τεκμηριώνει απόλυτα τα όσα γράφει και μάλιστα μεγάλη εντύπωση προκαλεί το πλήθος των πηγών που χρησιμοποιεί. Το επίπεδο της δουλειάς είναι - και τυπικά αλλά και ουσιαστικά - ακαδημαϊκού επιπέδου.

Πρωτοτυπία:
Περιέργως ο χαρακτήρας των Ελλήνων δεν είναι ένα θέμα που έχει απασχολήσει ιδιαίτερα την Ελληνική βιβλιογραφία και αυτό το γεγονός καθιστά το βιβλίο αυτό πρωτότυπο. Δεν είναι το μοναδικό βιβλίο με αυτό το θέμα, καθώς γνωρίζω ακόμα ένα ("Ο χαρακτήρας του Έλληνα" από τον Ιάσωνα Ευαγγέλου) και ίσως να υπάρχει και κάποιο του οποίου την ύπαρξη δεν γνωρίζω καν, αλλά πιστεύω ότι είναι το μοναδικό που έχει εξετάσει το θέμα αυτό με τόση σοβαρότητα και σε τόσο βάθος.

Διαχρονικότητα:
Είναι απολύτως βέβαιο ότι το βιβλίο αυτό θα το διαβάσει κανείς ξανά και ξανά, και κάθε φορά που το διαβάζει θα ανακαλύπτει καινούργια πράγματα. Μάλιστα δεν είναι βιβλίο που πρέπει να περάσει πολύς καιρός για να το ξαναδιαβάσεις. Εγώ προσωπικά το ξαναδιάβασα μετά από 2-3 εβδομάδες και το απόλαυσα όσο και την πρώτη φορά.

http://www.vivliokritiki.gr/kritiki-vivliou.php?vivliokritiki=3

Είς Οιωνός Άριστος, Αμύνεσθαι Περί Γλώσσης

Συγγραφέας: ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΑΝΤΩΝΑΚΟΣ
Εκδόσεις: ΝΕΑ ΘΕΣΙΣ
Σελίδες: 384
Τιμή: 18.72
Κατηγορία: ΓΛΩΣΣΑ
Έτος έκδοσης: 2002

Το πρώτο πράγμα που σου τραβάει την προσοχή μόλις πέσει το βλέμμα σου στο εξώφυλλο του βιβλίου, είναι ο ευρηματικός τίτλος του. Ο τίτλος αποτελεί παράφραση της θρυλικής απάντησης που είχε δώσει ο Έκτορας κατά τον Τρωικό πόλεμο όταν πληροφορήθηκε ότι ο οιωνός για την επικείμενη επίθεση των Τρώων κατά των Αχαιών ήταν δυσμενής. Τότε απήντησε: "Είς οιωνός άριστος, αμύνεσθαι περί πάτρης", δηλαδή, ένας είναι ο καλύτερος οιωνός, να υπερασπίζεσαι την παρτίδα σου. Από τον τίτλο, μπορεί κανείς να καταλάβει πως το θέμα του βιβλίου είναι η υπεράσπιση της Ελληνικής γλώσσας.

Το δεύτερο πράγμα που παρατηρούμε στο εξώφυλλο, είναι μια θολή εικόνα με τα γράμματα Α, Υ και Δ να φαίνονται αχνά. Αυτή είναι η εικόνα ενός όστρακου που ανακαλύφθηκε από τον αρχαιολόγο Αδαμάντιο Σαμψών στο Σπήλαιο του Κύκλωπα στα Γιούρα της Αλλονήσου. Το συγκεκριμένο εύρημα χρονολογείται περίπου στο 5000 π.Χ., τέσσερις χιλιετίες δηλαδή πριν την υποτιθέμενη ανακάλυψη του αλφαβήτου από τους Φοίνικες.

Το τρίτο και τελευταίο κομμάτι που απαρτίζει το εμπνευσμένο εξώφυλλο, είναι μερικοί στίχοι του Κωστή Παλαμά, στίχοι από τους καλύτερους και πιο πετυχημένους που έχουν γραφτεί ποτέ. Και δυστυχώς ίσως το ίδιο επίκαιροι με τότε που γράφτηκαν...

Ο σκοπός του βιβλίου είναι η υπεράσπιση της Ελληνικής γλώσσας. Από τι όμως; Σύμφωνα με τον συγγραφέα, το βιβλίο είναι ουσιαστικά μια απάντηση ως προς την εισήγηση της πρώην επιτρόπου της Ελλάδος στην Ευρωπαϊκή ένωση, Κυρίας Διαμαντοπούλου, να γίνει η Αγγλική γλώσσα δεύτερη επίσημη γλώσσα της Ελλάδος. Ο συγγραφέας θεωρεί εξοργιστική την πρόταση αυτήν και βάζει σκοπό να μας αποδείξει την ανωτερότητα της Ελληνική Γλώσσας έναντι της Αγγλικής και όχι μόνο. Καυστικά είναι τα σχόλια του συγγραφέα και για άλλους που έχουν κατακρίνει άδικα την γλώσσα μας, όπως π.χ. του γνωστού συνθέτη-τραγουδιστή Θάνου Καλλίρη, ο οποίος δικαιολόγησε τον ξένο στίχο στα ελληνικά τραγούδια που στέλνονται στην EUROVISION δηλώνοντας ότι "πρέπει να παίζει κανείς και σε ξένο γήπεδο, ιδίως όταν το γρασίδι του δικού σου γηπέδου δεν είναι και τόσο καλό" (παρομοιάζοντας την γλώσσα με το γρασίδι).

Η δομή του βιβλίου είναι απλή. Έχουμε δεκαοκτώ (18) κεφάλαια, καθένα από τα οποία είναι και μια ιδιότητα της Ελληνικής γλώσσας (μακροβιότητα, λακωνισμός, ακριβολογία κτλ) τα οποία αναπτύσσονται ενδελεχώς. Ο συγγραφέας μας περιγράφει κάθε μια ιδιότητα, μας την εξηγεί μέσω κάποιων παραδειγμάτων και μας την σχολιάζει. Έπειτα ακολουθεί ένα αναλυτικό κεφάλαιο που περιγράφει, σύμφωνα με τον συγγραφέα πάντα, ποίοι είναι οι κίνδυνοι που απειλούν την Ελληνική γλώσσα. Μια ενδιαφέρουσα έκπληξη είναι η πρωτοτυπία του συγγραφέα να συμπεριλάβει στο τέλος ένα μακροσκελές παράρτημα, με πλήθος πολύτιμων πληροφοριών και φωτογραφιών κυρίως από άρθρα εφημερίδων. Εκεί θα μάθει κανείς πόσο δημοφιλή είναι τα Αρχαία Ελληνικά στην Ευρώπη, για τα σχολεία που διδάσκουν αρχαία Ελληνικά στο Χάρλεμ της Αμερικής με σκοπό την καταπολέμηση της γκετοποίησης, και πολλές άλλες φοβερά ενδιαφέρουσες πληροφορίες.

Με εντυπωσίασαν αρκετά πράγματα σε αυτό το βιβλίο. Εμπεριέχει φυσικά αρκετές αναφορές σε αποσπάσματα και φιλοφρονήσεις ξένων επιφανών ανθρώπων, όλων των εθνικοτήτων και εποχών, σχετικά με την ανωτερότητα της Ελληνικής γλώσσας. Σε μερικά σημεία ο συγγραφέας έχει επίσης τοποθετήσει έντεχνα, λίγα αλλά κορυφαία αποσπάσματα από ποιήματα μεγάλων Ελλήνων ποιητών τα οποία μιλάνε για την γλώσσα, και πραγματικά διαβάζοντάς τα νομίζεις πως ήταν γραμμένα για να συμπεριληφθούν ειδικά σε αυτό το βιβλίο. Και είναι αδύνατον κάποιος να μην εντυπωσιαστεί μαθαίνοντας πως υπάρχουν γλωσσικά στοιχεία της Ελληνικές στην άκρη του κόσμου όπως στην Χαβάη στην νήσο του Πάσχα στην Χιλή στο Περού και αλλού (στην Χαβάη τον αετό τον λένε αετό, καθαρά Ελληνικά δηλαδή!). Και φυσικά δεν πρόκειται για ανυπόστατες πληροφορίες, αλλά πάρα πολύ έγκριτες, καθώς ο συγγραφέας έχει χρησιμοποιήσει σαν πηγή, μεταξύ άλλων, και το βιβλίο του καθηγητή Jofephson των εκδόσεων του πανεπιστημίου της Χαϊδελβέργης, ένα από τα σπουδαιότερα πανεπιστήμια παγκοσμίως.

Επιπλέον, πραγματεύονται θέματα όπως το TLG, η συνέχεια μεταξύ Αρχαίας και Νέας Ελληνικής, ετυμολογία, η λογική των γραμμάτων των τόνων και των πνευμάτων, η δομή της ιδίας της γλώσσας, η παγκοσμιότητα της Ελληνικής μέσω των δανείων που έχει χορηγήσει, η ιστορία του Ελληνικού αλφαβήτου, το μονοτονικό σύστημα, η "νεκρή" δοτική, η λατινική γραφή, το σύγχρονο εκπαιδευτικό σύστημα (όσον αφορά την γλώσσα φυσικά) και πολλά άλλα.

Το βιβλίο αυτό καταφέρνει πραγματικά να καταπιεί τον αναγνώστη. Η ανάγνωση κυλάει πολύ εύκολα, και παρόλο που είναι γραμμένο σε πολυτονικό, θεωρώ πως είναι από τα πιο ευκολοδιάβαστα βιβλία που έχω συναντήσει ποτέ. Παρέχει πλήθος πραγματικά σημαντικών πληροφοριών οι οποίες εντυπωσιάζουν τον αναγνώστη. Είναι από τα λίγα βιβλία που είναι τόσο συμπυκνωμένα, που κυριολεκτικά δεν μπορείς να αφαιρέσεις ούτε παράγραφο. Καταλήγει έτσι, έχοντας πολύ συγκεκριμένο θέμα (την Ελληνική γλώσσα), να είναι πολύ γενικό και να καλύπτει όλους τους τομείς. Επίσης θίγει ένα πραγματικά σημαντικό θέμα, αυτό της γλώσσας μας, μίας γλώσσας που όλοι γνωρίζουμε πως συνεχώς βάλλεται και κακοποιείται αγρίως.

Το μεγάλο αρνητικό σημείο του βιβλίου αυτού είναι ότι ο συγγραφέας δεν μεριμνεί όσο θα έπρεπε για την εγκυρότητα των πληροφοριών που χρησιμοποιεί. Συγκεκριμένα, έχει πέσει θύμα της φάρσας που κυκλοφορεί στο Διαδίκτυο για το "HELLENIC QUEST", το υποτιθέμενο πρόγραμμα εκμάθησης αρχαίων ελληνικών που - και καλά - ανέπτυξε η APPLE. Μου φαίνεται περίεργο να πέφτει κανείς, ειδικά ένας συγγραφέας, τόσο εύκολα θύμα μίας κακής δικτυακής φάρσας. Όλοι μας γνωρίζουμε πώς ότι πληροφορία κυκλοφορεί στον Διαδίκτυο δεν είναι και απαραιτήτως αληθινή. Δεν μπορώ να γνωρίζω ποια άλλα κομμάτια του βιβλίου δεν είναι τεκμηριωμένα, αλλά το γεγονός ότι βρήκα κάτι τόσο εξόφθαλμο μου προξενεί ιδιαίτερα άσχημη εντύπωση. Είναι κρίμα να χαλάς μία τόσο καλή προσπάθεια επειδή είσαι πρόθυμος να δεχτείς ως αληθινό οτιδήποτε ενισχύει τις θέσεις σου.

Γενικά ο συγγραφέας, παρόλη την καλή πρόθεσή του, είναι εμφανές ότι δεν προσεγγίζει το θέμα με αντικειμενικότητα. Αναφέρονται μέσα στο βιβλίο μερικές λανθασμένες θεωρίες, που κυκλοφορούν φυσικά ευρέως, όπως ότι τα Αρχαία Ελληνικά είναι η μοναδική γλώσσα που μπορούν να καταλάβουν οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές. Κάτι τέτοιο φυσικά δεν ισχύει και ως άνθρωπος που εργάζεται στον χώρο της Πληροφορικής μπορώ να γνωρίζω κάτι παραπάνω από τον μέσο άνθρωπο σε αυτό το θέμα. Είναι άδικο για την ίδια την γλώσσα μας, η οποία έχει ούτως ή άλλως τεράστια αξία, να προσπαθούμε να της προσδώσουμε επιπλέον κύρος αναπαράγοντας ψεύτικες πληροφορίες και ανυπόστατους μύθους.

Πάντως γενικά συστήνω αυτό το βιβλίο. Έχει τόσο πλούσιο και ποικίλο περιεχόμενο, που δεν είναι μόνο για τους ανθρώπους που ασχολούνται με την γλώσσα, αλλά για οποιονδήποτε από παιδί έως ηλικιωμένο.


Κριτήρια Αξιολόγησης

Εμφάνιση:
Η εμφάνιση και η ποιότητα της εν λόγω έκδοσης είναι ικανοποιητική. Απλή και λιτή, καταφέρνει να τραβήξει την προσοχή περισσότερο με τις έξυπνες εμπνεύσεις του συγγραφέα παρά με γραφικά κόλπα.

Ευκολία ανάγνωσης:
Όπως ήδη αναφέρθηκε, το βιβλίο αυτό είναι πραγματικά πολύ ευκολοδιάβαστο. Και όντας γραμμένο σε πολυτονικό σύστημα, μάλλον καταρρέει ο μύθος πως ένας άνθρωπος δυσκολεύεται να διαβάσει σε πολυτονικό έχοντας μάθει σε μονοτονικό. Ο συγγραφέας (όντας καθηγητής) γράφει απλά και δομημένα. Το διάβασα όλο μέσα σε συνολικά δύο απογεύματα.

Μέγεθος:
Παρόλο που διαβάζεται πολύ γρήγορα, το βιβλίο αυτό έχει μεσαίο προς μεγάλο μέγεθος. Έχει κανονικές διαστάσεις και 384 σελίδες. Δεν είναι πυκνογραμμένο και κάνει χρήση άνετης στο μάτι γραμματοσειράς.

Μηνύματα:
Αν θέλουμε να το εκφράσουμε με μια μόνο φράση, το ηθικό δίδαγμα είναι πως πρέπει να ασχολούμαστε με την υπέροχη γλώσσα μας περισσότερο. Έχοντας διαβάσει αυτό το βιβλίο, ποτέ δεν θα ξαναδεί κανείς την γλώσσα μας με τον ίδιο τρόπο, και αυτή είναι μια τεράστια επιτυχία της έκδοσης αυτής.

Τεκμηρίωση:
Ο συγγραφέας χρησιμοποιεί πλήθος πηγών από σύγχρονους και αρχαίους συγγραφείς, καθώς και από αρκετά άρθρα εφημερίδων. Δυστυχώς, όπως προανέφερα, υπάρχει μία έλλειψη στην τεκμηρίωση των πηγών και συνεπώς ο αναγνώστης θα πρέπει να είναι λίγο προσεκτικός.

Πρωτοτυπία:
Υπάρχουν πολλά βιβλία με θέμα την γλώσσα. Από σχολικά βιβλία μέχρι πολύτομες μελέτες. Παρόλα αυτά, το παρόν βιβλίο καταφέρνει να είναι πρωτότυπο και πολύ γενικό. Ακόμα και άνθρωποι που ασχολούνται με τον τομέα αυτόν, θα βρουν μέσα σε αυτό το βιβλίο πράγματα που δεν γνωρίζουν.

Διαχρονικότητα:
Το βιβλίο αυτό είναι και θα είναι πάντα επίκαιρο. Δεν είναι από τα βιβλία που σε κάνει να ανακαλύπτεις νέα πράγματα με κάθε ανάγνωση, όμως παρόλο που δεν πιάνω τον εαυτό μου να το διαβάζω ξανά και ξανά, επιστρέφω σε αυτό για να θυμηθώ κάποια από τις χρήσιμες πληροφορίες του ή για να το χρησιμοποιήσω σαν πηγή για κάτι άλλο. Οπωσδήποτε είναι ένα βιβλίο χρήσιμο.

http://www.vivliokritiki.gr/kritiki-vivliou.php?vivliokritiki=2

1984 - Ο Μεγάλος Αδελφός

Συγγραφέας: GEORGE ORWELL
Εκδόσεις: ΚΑΚΤΟΣ
Σελίδες: 341
Τιμή: 14.11
Κατηγορία: ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ
Έτος έκδοσης: 1999

Όλοι έχουμε ακουστά την έκφραση "ο Μεγάλος Αδερφός παρακολουθεί" αλλά πόσοι από εμάς γνωρίζουν την ιστορία της; Ο "Μεγάλος Αδελφός" είναι το καταπιεστικό σύστημα που περιγράφεται στο βιβλίο "1984" του George Orwell το οποίο παρακολουθεί τους πάντες και τα πάντα.

Το 1984 είναι ένα από τα πιο συζητημένα βιβλία όλων των εποχών. Έχει χαρακτηριστεί μέχρι και προφητικό, και όχι άδικα. Γράφτηκε το 1948 αλλά παρόλα αυτά είναι πιο επίκαιρο από ποτέ καθώς περιγράφει με ανατριχιαστική λεπτομέρεια τον κόσμο στον οποίον βαδίζουμε. Ο συγγραφέας περιγράφει το 1948 πως φαντάζεται ότι θα έχει καταλήξει η κοινωνία στο μελλοντικό τότε έτος 1984. Ο συγγραφέας πραγματικά αξίζει συγχαρητήρια, είναι μεγάλο κρίμα που πέθανε νέος, έναν χρόνο αφότου έγραψε το "1984".

Η κοινωνία που περιγράφεται στο βιβλίο είναι υπό κομμουνιστικού καθεστώτος και κυβερνάται από το "κόμμα". Το κόμμα παραποιεί τα στοιχεία παρόντος και παρελθόντος όποτε το κρίνει σκόπιμο, εξαφανίζει τους αντιφρονούντες χωρίς ίχνος και παρακολουθεί όλα τα μέλη του κόμματος. Το σύστημα είναι ειδικά σχεδιασμένο ώστε να μετατρέπει τους ανθρώπους σε πειθήνια όργανα και να συντηρεί τον εαυτό του εξαλείφοντας εγκαίρως οποιαδήποτε εν δυνάμει απειλή. Κάνει χρήση οποιουδήποτε μέσου, ακόμα και του πολέμου, για να καταφέρει να περάσει απαρατήρητες τις πράξεις του. Όσον αφορά τους πτολετάριους, οι οποίοι είναι η πλειοψηφία του πληθυσμού και δεν έχουν σχέση με το κόμμα, φροντίζουν να τους έχουν το επίπεδο χαμηλά απασχολώντας τους με ασήμαντα πράγματα (π.χ. τζόγο).

Η ιστορία ξεκινάει με τον κεντρικό χαρακτήρα, τον Γουίνστον Σμίθ ο οποίος είναι μέλος του κόμματος όντας δημόσιος υπάλληλος. Είναι μόνος, φοβισμένος και μισεί την ζωή του όπως είναι και ακόμα περισσότερο μισεί τον "Μεγάλο Αδελφό". Μέσα του γνωρίζει πως δεν μπορεί να κάνει κάτι για να αλλάξει τα πράγματα όμως δεν μπορεί να αντέξει άλλο και την ζωή του ως έχει και μέσα του αργοπεθαίνει. Ξέρει πως δεν μπορεί να εμπιστευτεί κανέναν και συνεχώς καταπιέζει τον εαυτό το ώστε να μην δείχνει τα πραγματικά του συναισθήματα, καθώς αυτό μπορεί να οδηγήσει σε πράγματα χειρότερα από τον θάνατο... Δυστυχώς για αυτόν είναι από τους λίγους ανθρώπους που σκέφτεται και αυτό αποτελεί τον μεγαλύτερο κίνδυνο για την ζωή του. Είναι η αιώνια μάχη των συναισθημάτων με την λογική, η ανάγκη για ελευθερία ενάντια στο ένστικτο της αυτοσυντήρησης.

Θεωρώ πως αυτό είναι ένα βιβλίο που όλοι πρέπει να έχουν διαβάσει. Δεν είναι ένα απλό μυθιστόρημα αλλά ένα μάθημα ζωής, καθώς είναι αδιαμφισβήτητο πως αυτά που περιγράφονται σε κάποιον βαθμό γίνονται και σήμερα στην δική μας κοινωνία. Ήδη δεν είναι μυστικό πως οι τηλεφωνικές γραμμές παρακολουθούνται και παραβιάζονται οι ελευθερίες μας. Αλλά εκτός από τα συνηθισμένα, υπάρχουν και άλλες μεγάλες αλήθειες, λιγότερο γνωστές, που αναδεικνύονται. Για παράδειγμα η σχέση της γλώσσας με την σκέψη (και αυτό ας γίνει μάθημα σε εμάς που παρακολουθούμε να πετσοκόβουν συνεχώς την γλώσσα μας) καθώς ο "Μεγάλος Αδελφός" περιορίζει την γλώσσα σε μια προσπάθεια να περιορίσει την σκέψη των ανθρώπων. Ενδιαφέρον καθώς και θλιβερό είναι επίσης - σε τέλεια αναλογία με το σήμερα - πως τέτοιες προσπάθειες γίνονται ευχαρίστως δεκτές από τον πολύ κόσμο.

Μου άρεσε πολύ η σύλληψη αυτή του συγγραφέα, ότι δηλαδή η γλώσσα σχετίζεται άμεσα με την σκέψη, ότι δηλαδή απλοποιώντας την γλώσσα απλοποιείται και η σκέψη. Βλέπουμε ότι το σύστημα του "Μεγάλου Αδελφού" έχει επίτηδες απλοποιήσει υπερβολικά την γλώσσα, καταργώντας συνεχώς λέξεις, σε μία προσπάθεια να μειώσει το πνευματικό επίπεδο του κόσμου. Ποιος μπορεί να αρνηθεί την απλή αυτή αλήθεια, ότι δηλαδή το επίπεδο της γλώσσας αντικατοπτρίζει και το επίπεδο της κοινωνίας; Οι πρωτόγονες ανθρώπινες κοινωνίες είχαν απλές γλώσσες, ενώ οι νεότερες κοινωνίες ανέπτυσσαν πιο πολύπλοκες γλώσσες. Προόδευε η κοινωνία, εξελισσόταν και η γλώσσα.

Το τέλεια μελετημένο σύστημα του "Μεγάλου Αδελφού" μας δείχνει και άλλες αλήθειες, για παράδειγμα το πως μπορεί ακόμα και η σεξουαλική ανάγκη των ανθρώπων να χρησιμοποιηθεί προς όφελος του ίδιου του συστήματος. Επιπλέον βλέπουμε τις κατασκευασμένες ειδήσεις, οι οποίες σίγουρα δεν είναι αποκλειστική πατέντα του "Μεγάλου Αδελφού". Στοιχεία αποκρύπτονται, παλιότερα άρθρα παραποιούνται, βιβλία ξαναγράφονται, οτιδήποτε κρίνεται απαραίτητο από το κόμμα. Ενδιαφέρον επίσης είναι το πως πολλά πράγματα δεν απαγορεύονται νομικά, αλλά αρκούν για να διαγραφεί ο δράστης (όχι απλά να πεθάνει, αλλά να σβηστεί και κάθε ίχνος ύπαρξης του από παντού) και όλοι γνωρίζουν τους άγραφους αυτούς νόμους. Παρόλα αυτά, βλέπουμε πως το σύστημα ωθεί μερικές φορές τα μέλη του κόμματος στην παρανομία ώστε εκείνοι να νιώθουν συνεχώς φόβο. Ακόμα περισσότερο μου άρεσε το κομμάτι που χρησιμοποιούν τον τζόγο για να κρατάνε απασχολημένα τα πλήθη, κάτι σαν αυτό που συμβαίνει σήμερα δηλαδή. Πιο πρωτόγονη κοινωνία, περισσότερος τζόγος.

Το κόμμα σπείρει την διχόνοια ανάμεσα στους ανθρώπους αλλά το ενδιαφέρον είναι ο τρόπος που το πετυχαίνει. Κάνει τον έναν να υποψιάζεται τον άλλον, καθώς ακόμα και μέλη της οικογένειας μπορεί να καταγγείλουν το ένα το άλλο. Κάθε ένας είναι ύποπτος, με εξουσία ζωής και θανάτου πάνω στον άλλον, καθώς μια αναφορά για "περίεργη συμπεριφορά" στην "Αστυνομία της Σκέψης" μπορεί να σημάνει το τέλος. Κάθε κοινωνική συνοχή σπάει και κατά συνέπεια το σύστημα είναι απόλυτα ασφαλές, καθώς έτσι αποκλείει να καταφέρουν να βρεθούν μαζί οι εχθροί του. Οι άνθρωποι έχουν αποδεχτεί το γεγονός πως παρακολουθούνται, ακόμα και μέσα στα σπίτια τους, και μάλιστα το να προσπαθήσεις να αποφύγεις τις κάμερες είναι πράξη αξιόποινη και θανατηφόρα.

Θα μπορούσα να μιλάω, ή καλύτερα να γράφω, με τις ώρες για αυτό το βιβλίο, το οποίο είναι πραγματική αποκάλυψη. Η πλοκή είναι ενδιαφέρουσα, τα διδάγματα πολύτιμα, και το βιβλίο κυριολεκτικά ρουφιέται. Επαναλαμβάνω ότι αυτό το βιβλίο πρέπει να διαβαστεί από όλους, δεν νομίζω ότι υπάρχει πιο διδακτικό και αποκαλυπτικό μυθιστόρημα από αυτό.


Κριτήρια Αξιολόγησης

Εμφάνιση:
Η εμφάνιση και η ποιότητα της έκδοσης αυτής είναι ικανοποιητική. Να τονίσουμε εδώ πως χρησιμοποιήσαμε την έκδοση του Κάκτου καθώς το βιβλίο αυτό έχει κυκλοφορήσει από πολλούς εκδοτικούς οίκους.

Ευκολία ανάγνωσης:
Το βιβλίο αυτό είναι ευκολοδιάβαστο και ενδιαφέρον. Ο συγγραφέας είναι ξένος, κατά συνέπεια αυτή είναι μια μετάφραση από τα Αγγλικά. Η γλώσσα είναι λιτή, αρκετά καλή και εύκολη. Μία ολόκληρη ημέρα αρκεί για να το τελειώσεις.

Μέγεθος:
Μεγάλο μέγεθος (των εκδόσεων Κάκτος, διότι σε άλλες εκδόσεις έχει μικρότερο μέγεθος) και αποτελείται από 341 σελίδες. Δεν είναι πυκνογραμμένο και κάνει χρήση κανονικού μεγέθους γραμματοσειράς.

Μηνύματα:
Τι να πρωτοπιάσεις... Ναι μεν αυτό το βιβλίο είναι μυθιστόρημα, όμως έχει να μας διδάξει πολλά πράγματα. Το σύστημα μπορεί να μας βάλει σε καλούπια χωρίς καν να το καταλάβουμε, να μας φορέσει παρωπίδες, και να μας υποδουλώσει, όσο εμείς του επιτρέπουμε μέσω της απάθειάς μας. Αυτό που πρέπει να συγκρατήσει κάποιος που έχει διαβάσει αυτό το βιβλίο, είναι οι αμέτρητοι τρόποι που υπάρχουν για αυτό ώστε να τους αναγνωρίζουμε και έτσι να μπορούμε να αμυνθούμε.

Τεκμηρίωση:
Άτοπο

Πρωτοτυπία:
Ρηξικέλευθο βιβλίο παρόλο που γράφτηκε πριν από περισσότερο από μισό αιώνα, ακόμα το διαβάζεις και ανατριχιάζεις. Μάλλον ήταν από τα πρώτα που υπονόησε με τέτοιον τρόπο πως μπορεί να χειραγωγηθεί η ανθρώπινη κοινωνία. Άνοιξε τον δρόμο για μια ολόκληρη γενιά τέτοιων βιβλίων.

Διαχρονικότητα:
Το βιβλίο αυτό είναι επίκαιρο και θα είναι ακόμα πιο επίκαιρο όσο περνάνε τα χρόνια. Διαβάζοντας το ξανά και ξανά νιώθεις τα μάτια σου να ανοίγουν. Σίγουρα είναι ένα βιβλίο απαραίτητο για μια βιβλιοθήκη.

http://www.vivliokritiki.gr/kritiki-vivliou.php?vivliokritiki=1