Φάρεναϊτ 451 - Κάψτε τα Βιβλία

Συγγραφέας: RAY BRADBURY
Εκδόσεις: ΓΡΗΓΟΡΗΣ
Σελίδες: 182
Τιμή: 9.45
Κατηγορία: ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ
Έτος έκδοσης: 1968

Ο Ρέυ Μπράντμπουρυ είναι γνωστός συγγραφέας μυθιστορημάτων και βιβλίων επιστημονικής φαντασίας. Το βιβλίο του αυτό είναι ένα μυθιστόρημα που θυμίζει έντονα το "1984" του Όργουελ. Όποιος έχει διαβάσει το "1984" και του άρεσε, είναι βέβαιο ότι δεν θα απογοητευτεί από αυτό το βιβλίο.

Η υπόθεση εξελίσσεται σε μία φανταστική τεχνοκρατούμενη κοινωνία. Οι τοίχοι των σπιτιών των ανθρώπων είναι στην ουσία γιγαντοοθόνες που παίζουν σχεδόν ασταμάτητα. Οι ίδιοι οι άνθρωποι φοράνε ακουστικά στα αυτιά τους, τις αχιβάδες, μέσω των οποίων ενημερώνονται συνεχώς για νέα και ειδήσεις. Γενικώς όλα είναι δομημένα έτσι ώστε ο κάθε άνθρωπος να βομβαρδίζεται αδιάκοπα από εξωτερικά ερεθίσματα και κατά συνέπεια να μην έχει χρόνο να σκεφτεί.

Ο ήρωας της ιστορίας αυτής, ο Γκάι Μόνταγκ είναι ένας πυροσβέστης. Μόνο που η δουλειά των πυροσβεστών σε αυτόν τον φανταστικό κόσμο δεν είναι να σβήνουν τις πραγματικές φωτιές, αλλά να σβήνουν τις φωτιές του πνεύματος που κρύβουν μέσα τους τα βιβλία. Τα βιβλία είναι απαγορευμένα και όποιος έχει έστω και ένα στην κατοχή του κινδυνεύει, όχι μόνο να του κάψουν οι πυροσβέστες ολόκληρο το σπίτι μαζί με τα βιβλία, αλλά και να συλληφθεί. Ακριβώς αυτήν την δουλειά κάνει και ο ήρωας του βιβλίου, τρέχοντας στο άκουσμα του συναγερμού της πυροσβεστικής υπηρεσίας για να σπεύσει στο σπίτι του κάθε παράνομου που θα εντοπιστεί.

Το όνομα του βιβλίου, που μπορεί να φαίνεται περίεργο, έχει άμεση σχέση με το θέμα. Υποτίθεται ότι οι 451 βαθμοί της κλίμακας φάρεναϊτ είναι η θερμοκρασία στην οποία καίγεται ένα βιβλίο. Δεν είναι τυχαίο ότι τα βιβλία έχουν απαγορευτεί και στην πορεία αποκαλύπτεται ότι δεν απαγορεύτηκαν από την μία στιγμή στην άλλη. Οι ίδιοι οι άνθρωποι παραμέρισαν τα βιβλία και δημιούργησαν τις προϋποθέσεις και για την περαιτέρω νομική κατάργησή τους. Οι ρυθμοί της ζωής γίνονταν όλο και πιο γρήγοροι, με αποτέλεσμα να μην υπάρχει χρόνος για τα βιβλία. Το περιεχόμενο του κάθε βιβλίου συμπτύχθηκε ξανά και ξανά μέχρι που κατέληξε μερικές προφορικές φράσεις, αρκετά σύντομο δηλαδή ώστε να είναι εύπεπτο και να μην απαιτεί χρόνο.

Ο Μόνταγκ και όλοι οι υπόλοιποι άνθρωποι, είναι κατά βάθος δυστυχισμένοι. Φυσικά δεν το παραδέχονται, μάλλον δεν θέλουν καν να το συνειδητοποιήσουν και προσπαθούν να πείσουν τους εαυτούς τους ότι είναι ευτυχισμένοι. Η ζωή τους είναι άδεια και ο καθένας προσπαθεί να καλύψει το κενό που νιώθει, απλά δεν μπορούν να το καλύψουν με κάτι ουσιαστικό. Και αυτό διότι απλώς δεν γνωρίζουν πια τι είναι σημαντικό στην ζωή, δεν είναι ικανοί να σκεφτούν καθώς σκέφτεται η τηλεόραση για αυτούς. Ακόμα και τα λόγια τους είναι λόγια κενά, μιλάνε χωρίς να λένε απολύτως τίποτα. Το όνειρο της Μίλτρεντ, της γυναίκας του Μόνταγκ, είναι να βάλει και τέταρτο τοίχο-οθόνη ώστε το δωμάτιο να είναι πλήρως καλυμμένο. Με τέτοιους τρόπους, κομψά και έμμεσα, ο συγγραφέας σατυρίζει φαινόμενα της δικής μας εποχής όπως ο υπερκαταναλωτισμός, το shopping therapy, η πλεονεξία και πολλά άλλα.

Κανένας δεν ακούει πια τον άλλον και κανένας δεν ασχολείται με τον άλλον. Οι χαρακτήρες από τις τηλεοπτικές εκπομπές είναι η οικογένεια του καθενός. Παρόλο που οι άνθρωποι ζούνε σε μία πόλη βιώνουν την απόλυτη μοναξιά. Φυσικά το αποτέλεσμα όλης αυτής της κατάστασης στην ψυχολογία του ανθρώπου δεν είναι καθόλου ευχάριστο. Αρκετοί άνθρωποι έχουν βρεί καταφύγιο από την δυστυχία τους στα χάπια, τόσοι πολλοί που το συνεργείο που κάνει τις πλύσεις στομάχου κατ οίκον τρέχει και δεν φτάνει. Άλλοι άνθρωποι για να εκτονωθούν μπαίνουν στο αυτοκίνητό τους και τρέχουν με ιλιγγιώδεις ταχύτητες, χωρίς να πολυνοιάζονται για τους κινδύνους. Ο σεβασμός προς την ζωή, ακόμα την ανθρώπινη ζωή, έχει εκλείψει.

Η ιστορία ξεκινάει όταν ο Μόνταγκ γνωρίζει ένα παράξενο νεαρό κορίτσι, την Κλάρις. Παράξενο επειδή δεν φέρεται όπως η πλειονότητα του κόσμου, δηλαδή της αρέσει να περπατάει στην βροχή, να συζητάει με άλλους, να αναρωτιέται για ένα σωρό πράγματα, να αναζητάει το "γιατί" πίσω από κάθε ενέργεια και γενικότερα να σκέφτεται. Ο Μοντάγκ αρχίζει να επηρεάζεται από την Κλάρις, για την οποία αποτελεί ευχάριστη παρέα, καθώς είναι από τους λίγους που κάθεται να ασχοληθεί μαζί της και να την ακούει. Η Κλάρις καταφέρνει να βγάλει πράγματα που ο Μόνταγκ κρατούσε καλά κρυμμένα βαθιά μέσα του και τον κάνει να προβληματιστεί για την ζωή του. Είναι μάλλον η πρώτη φορά που ο Μόνταγκ σταματάει για να σκεφτεί.

Ένα από τα θέματα που θίγει πολύ εύστοχα ο συγγραφέας είναι η τάση των ανθρώπων να αποφεύγουν τα δυσάρεστα - μα πολλές φορές αναγκαία - και να θέλουν να ακούνε μόνο ευχάριστα. Το "πρέπει" και οι δυσκολίες που σφυρηλατούν ισχυρούς χαρακτήρες έχουν εξοβελιστεί και κυριαρχεί μόνο το "θέλω", η ευκολία και η ευχαρίστηση. Άλλο από τα πολλά επίκαιρα θέματα που αγγίζει ο συγγραφέας είναι η διαφορά των ξερών γνώσεων από την πραγματική γνώση. Όπως γράφει χαρακτηριστικά: "Παραγέμισέ τους από δεδομένα που δεν καίνε, στήριξέ τους τόσο ολότελα γεμάτους από "γεγονότα" που να νιώθουν παραφουσκωμένοι, αλλά εντελώς "ενήμεροι" από πληροφορίες".

Πέρα από όλα αυτά, το βιβλίο αυτό αποτελεί έναν ύμνο για την αξία του βιβλίου και δείχνει την σχέση που έχει με το επίπεδο της κοινωνίας και της σκέψης του ανθρώπου. Η πλήρης απουσία των βιβλίων και η πλήρης επικράτηση της τηλεόρασης έχουν μεταλλάξει τους ανθρώπους και τους έχουν μετατρέψει σε κάτι σαν ζόμπι. Οι παραλληλισμοί με την δική μας κοινωνία είναι συνεχείς και αλλεπάλληλοι. Δεν είναι υπερβολικό να ισχυριστούμε ότι η κοινωνία που δημιούργησε στο μυαλό του ο συγγραφέας είναι ένα αλλοιωμένο είδωλο της δικής μας κοινωνίας. Η παρομοίωση είναι μεν παρατραβηγμένη αλλά δυστυχώς όχι τόσο όσο θα θέλαμε.

Αξίζει να αναφέρουμε τέλος ότι μας αποκαλύπτεται, όπως ξεδιπλώνεται η ιστορία, πως στην κοινωνία αυτή ανθεί η παραπληροφόρηση. Το σύστημα, όπως και στο "1984", παραποιεί τις ειδήσεις και αλλοιώνει γεγονότα όποτε το κρίνει σκόπιμο για να προστατέψει τα συμφέροντά του.

Είναι ένα απολαυστικό βιβλίο που μας βάζει σε σκέψεις και μας προβληματίζει για την δική μας ζωή και την δική μας κοινωνία. Είναι ένα από τα κλασικά βιβλία που αξίζει να διαβάσει κανείς τουλάχιστον μία φορά στην ζωή του.


Κριτήρια Αξιολόγησης

Εμφάνιση:
Η ποιότητα της έκδοσης αυτής είναι κακή. Τα φύλλα είναι κολλημένα μεταξύ τους και πρέπει να κάθεσαι να τα ξεκολλάς ένα ένα, με αποτέλεσμα μερικές σελίδες να σκίζονται στις πάνω άκρες. Επίσης το χαρτί που έχει χρησιμοποιηθεί για το βιβλίο δεν είναι καλής ποιότητας. Τα σχόλια αυτά αφορούν την έκδοση των εκδόσεων "Γρηγόρη", καθώς ο τίτλος αυτός έχει κυκλοφορήσει και από τις εκδόσεις "Παρά Πέντε", χωρίς όμως να γνωρίζουμε εάν εκείνη η έκδοση είναι καλύτερη.

Ευκολία ανάγνωσης:
Το βιβλίο είναι ευκολοδιάβαστο και πολύ ενδιαφέρον. Ο συγγραφέας είναι ξένος και συνεπώς αυτή είναι μια μετάφραση από τα Αγγλικά, αλλά η μετάφραση είναι αρκετά κακή. Πολλές εκφράσεις δεν έχουν μεταφραστεί επιτυχώς και κάποιος που γνωρίζει καλά Αγγλικά μπορεί από την μετάφραση να καταλάβει ποια ακριβώς είναι η έκφραση που έγραφε το αρχικό Αγγλικό κείμενο. Το βιβλίο είναι μικρό και απλά γραμμένο, και συνεπώς μία ημέρα είναι υπεραρκετή για να το διαβαστεί.

Μέγεθος:
Μικρό μέγεθος, καθώς αποτελείται από μόλις 182 σελίδες. Δεν είναι πυκνογραμμένο και κάνει χρήση γραμματοσειράς κανονικού μεγέθους.

Μηνύματα:
Το βιβλίο αυτό έχει πολλά μηνύματα να μας δώσει. Μας δείχνει πόσο απαραίτητα είναι τα βιβλία, πόσο βλαβερή είναι η τηλεόραση, πόσο επικίνδυνη είναι η τάση του ανθρώπου να αποφεύγει οτιδήποτε δυσάρεστο και πόσο καταστροφική μπορεί να γίνει η ροπή του ανθρώπου προς την ηδονή. Μας υπενθυμίζει ποια είναι τα πραγματικά σημαντικά πράγματα στην ζωή. Γενικώς μας δίνει μία εικόνα του πώς θα μπορούσε να είναι η κοινωνία μας σε μερικές δεκαετίες.

Τεκμηρίωση:
Άτοπο

Πρωτοτυπία:
Το θέμα του βιβλίου, ειδικά την εποχή εκείνη που γράφτηκε (πρωτοεκδόθηκε το 1953), είναι ρηξικέλευθο και δεν έγινε τυχαία ένα από τα πιο πολυδιαβασμένα βιβλία όλων των εποχών.

Διαχρονικότητα:
Γράφτηκε πριν από μισό αιώνα αλλά είναι πιο επίκαιρο από ποτέ. Καυτηριάζει πολλά φαινόμενα και πολλές τάσεις της σύγχρονης εποχής, και, όπως φαίνεται, και των επόμενων εποχών. Είναι ένα από τα λίγα βιβλία που μπορεί να διαβάσει κανείς ξανά και ξανά. Σίγουρα είναι ένα βιβλίο που πρέπει να υπάρχει σε κάθε βιβλιοθήκη.

http://www.vivliokritiki.gr/kritiki-vivliou.php?vivliokritiki=5