Δευτέρα 16 Νοεμβρίου 2009

Η ΠΡΟΠΑΓΑΝΔΑ

ΜΕΘΟΔΙΚΗ ΚΑΙ ΤΕΧΝΙΚΗ ΤΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΤΩΝ ΜΑΖΩΝ

Συγγραφέας: ΓΕΩΡΓΙΟΣ Κ. ΓΕΩΡΓΑΛΑΣ
Εκδόσεις: ΓΕΩΡΓΙΑΔΗΣ
Σελίδες: 360
Τιμή: 50.00
Κατηγορία: ΜΕΛΕΤΗ
Έτος έκδοσης: 1967

Ο Γεώργιος Γεωργαλάς είναι ένας άνθρωπος που εκτός από ένα πλούσιο συγγραφικό έργο έχει να παρουσιάσει και ένα πολύ ενδιαφέρον παρελθόν. Από μικρός ασχολήθηκε πολύ ενεργά με την πολιτική αγωνιζόμενος στο στρατόπεδο του κομμουνισμού. Εκεί γνώρισε καλά τα πάντα σχετικά με την προπαγάνδα, εφόσον εργάστηκε και στο τμήμα προπαγάνδας των κομμουνιστών. Γρήγορα κατάλαβε όμως ότι υπήρχαν πολύ σοβαρά προβλήματα με την ίδια την θεωρία του κομμουνισμού. Ότι δηλαδή δεν εφαρμόστηκε πουθενά με επιτυχία ο κομμουνισμός όχι λόγω των εξωτερικών συνθηκών, αλλά επειδή είναι προβληματικός ο ίδιος σαν θεωρία και άρα όπου και να εφαρμοζόταν δεν θα μπορούσε ποτέ να λειτουργήσει σωστά. Έκτοτε αφιέρωσε την ζωή του στο να προωθεί τον διαχρονικό ελληνικό πολιτισμό και να καταπολεμάει τον κομμουνισμό.

Κατά συνέπεια όταν στο βιβλίο του αναφέρεται στην προπαγάνδα, συνήθως αναφέρεται στη κομμουνιστική προπαγάνδα. Αυτό είναι λογικό, δεδομένου του βίου του, καθώς τα περισσότερα παραδείγματα που παραθέτει είναι παραδείγματα κομμουνιστικής προπαγάνδας. Φυσικά το βιβλίο έχει θέμα την ίδια την προπαγάνδα γενικά, αλλά θα μπορούσε κάλλιστα να είχε τον τίτλο «Η Κομμουνιστική Προπαγάνδα» ή «Η εφαρμογή της προπαγάνδας από τους κομμουνιστές» ή κάτι παρόμοιο. Υπάρχουν βέβαια και παραδείγματα από άλλους χώρους, π.χ. από την ναζιστική Γερμανία και από άλλες χώρες. Ευρωπαϊκές και μη. Το βιβλίο αυτό εξετάζει τα είδη προπαγάνδας, τις μεθόδους προπαγάνδας, τα μέσα προπαγάνδας, τους τρόπους καταπολέμησης της προπαγάνδας του αντιπάλου και γενικά οτιδήποτε έχει να κάνει με την προπαγάνδα.

Η πιο χρήσιμη προσφορά αυτού του βιβλίου είναι ότι μας μαθαίνει να αναγνωρίζουμε την προπαγάνδα και να την αντιμετωπίζουμε. Μπορεί κάποιος να αναρωτηθεί για την χρησιμότητα του προσόντος αυτού δεδομένου ότι οι εποχές έχουν αλλάξει (από την εποχή που είχε γραφτεί το βιβλίο) και η προπαγάνδα είναι πλέον περιορισμένη. Αυτό είναι μεγάλο λάθος επειδή δεχόμαστε πολύ περισσότερη προπαγάνδα από όσο νομίζουμε. Δεν θα ήταν υπερβολή να πούμε ότι βομβαρδιζόμαστε από συνεχή προπαγανδιστικά μηνύματα. Ακόμα και η ίδια η κυβέρνηση χρησιμοποιεί προπαγάνδα για να πετύχει τους δικούς της σκοπούς. Έχοντας διαβάσει το διαφωτιστικό αυτό βιβλίο του Γεωργίου Γεωργαλά θα μπορέσετε να το διαπιστώσετε αυτό και από μόνοι σας. Για παράδειγμα, όταν η κυβέρνηση διαρρεύσει ότι σκοπεύει να επιβάλλει νέους μεγάλους φόρους και τελικά επιβάλει μικρούς φόρους, τότε οι πολίτες μένουν ευχαριστημένοι και από πάνω, ενώ αν είχαν ακούσει εξ αρχής για μικρούς φόρους θα διαμαρτύρονταν. Αυτή είναι καθαρά μία προπαγανδιστική τεχνική. Γενικώς, διαβάζοντας τα παραδείγματα του βιβλίου θα σας έρθουν στο μυαλό πολλά περιστατικά από την καθημερινότητά μας.

Ένα από τα πράγματα που μου έκαναν μεγάλη εντύπωση είναι το γεγονός ότι η κομμουνιστική προπαγάνδα εξακολουθεί, μετά από τόσα χρόνια, να εφαρμόζει επακριβώς τις τακτικές που περιγράφει πριν από τόσες δεκαετίες ο Γεώργιος Γεωργαλάς. Αυτό και μόνο δείχνει το υψηλό επίπεδο της γνώσης που διέπει τα κείμενα αυτά. Όταν για παράδειγμα βλέπεις τον τρόπο που σε προσεγγίζει κάποιος κομμουνιστής, τα θέματα που ανοίγει και τον τρόπο με τον οποίο τα θίγει, σου έρχονται αυτομάτως στο μυαλό τα λόγια του Γεωργαλά. Αναρωτιέται κάποια στιγμή ο συγγραφέας, και εμείς μαζί, πώς γίνεται να μην βλέπουν οι άνθρωποι ότι όλες οι προβλέψεις του κομμουνισμού έχουν αποτύχει. Ο κομμουνισμός προέβλεπε συνεχή εξαθλίωση του εργάτη κι όμως το επίπεδο ζωής σήμερα δεν έχει καμμία σχέση με αυτό που υπήρχε όταν γίνονταν οι προβλέψεις αυτές. Ο κομμουνισμός διακήρυττε ότι η πτώση του καπιταλισμού είναι μοιραία (κάποτε; πότε;;) κι όμως, μέχρι και η Σοβιετική Ένωση κατέρρευσε αλλά ο καπιταλισμός ζει και βασιλεύει.

Ένα από τα σημαντικότερα οφέλη του βιβλίου είναι ότι μας μαθαίνει πώς να αντιμετωπίζουμε την προπαγάνδα, ποια είναι δηλαδή τα αδύνατα σημεία της. Η βασικότερη αδυναμία της προπαγάνδας είναι ότι απευθύνεται σε αμόρφωτες μάζες ανθρώπων. Κατά συνέπεια διαπιστώνουμε ότι η καλύτερη άμυνα ενάντια σε οποιαδήποτε προπαγάνδα είναι η μόρφωση, μία έννοια τόσο παρεξηγημένη στην ελληνική κοινωνία, και άρα μπορούμε εύκολα πλέον να καταλάβουμε γιατί το επίπεδο της μόρφωσης στην χώρα μας διαρκώς φθίνει. Η προπαγάνδα μισεί και τρέμει το σκεπτόμενο άτομο αλλά και γενικότερα το άτομο. Θέλει μάζες και όχι άτομα.

Σας συνιστώ ανεπιφύλακτα να διαβάσετε το βιβλίο αυτό, καθώς θα σας κάνει να αλλάξετε τρόπο σκέψης και να τα βλέπετε όλα υπό άλλο πρίσμα, να βλέπετε με περισσότερη διαύγεια. Το βιβλίο αυτό είναι η καλύτερη ασπίδα προστασίας ενάντια στους τόνους προπαγάνδας που δεχόμαστε καθημερινά, η οποία προπαγάνδα σκοπό έχει να μας χρησιμοποιεί προς όφελος των συμφερόντων του εκάστοτε ισχυρού.


Κριτήρια Αξιολόγησης

Εμφάνιση:
Η εμφάνιση είναι ανάλογη της παλαιότητας της έκδοσης, δηλαδή λιτή. Στο βιβλίο δεν περιλαμβάνονται καθόλου φωτογραφίες.

Ευκολία ανάγνωσης:
Το βιβλίο είναι σχετικά πυκνογραμμένο σε έννοιες και συνεπώς απαιτεί την συγκέντρωση του αναγνώστη. Δεν είναι το βιβλίο που θα πάρετε μαζί στην διακοπές σας για χαλάρωση αλλά το μεγάλο του ενδιαφέρον αντισταθμίζει κάπως την κατάσταση. Η χρήση της γλώσσας είναι σχετικά απλή και κατανοητή. Σημειώστε ότι το βιβλίο είναι γραμμένο σε πολυτονικό φυσικά σύστημα, αλλά αυτό δεν ενοχλεί καθόλου τον αναγνώστη.

Μέγεθος:
Είναι αρκετά μεγάλο, κανονικών διαστάσεων και αποτελείται από 360 σελίδες. Η γραμματοσειρά είναι αυτή που έχουμε συνηθίσει σε όλες τις παλαιές εκδόσεις.

Μηνύματα:
Γενικά δεν μπορείς να αμυνθείς ενάντια σε κάτι όταν δεν γνωρίζεις περί τίνος πρόκειται. Εδώ ακριβώς έγκειται η χρησιμότητα του βιβλίου αυτού που μας μαθαίνει τα πάντα για την προπαγάνδα ώστε να μπορούμε να την αναγνωρίζουμε και να την αποκρούουμε. Βέβαια η προπαγάνδα είναι στην ουσία η διάδοση ιδεών, οπότε δεν είναι απαραιτήτως αρνητική. Η Μαύρη προπαγάνδα όμως ή η Φαία είναι βλαβερά είδη προπαγάνδας τα οποία θα θέλαμε να μπορούμε να τα αποφεύγουμε. Στο τέλος του βιβλίου υπάρχει ειδικό κεφάλαιο για το πώς μπορεί να καταπολεμηθεί η κομμουνιστική προπαγάνδα.

Τεκμηρίωση:
Ο συγγραφέας φαίνεται ότι έχει διαβάσει πάρα πολύ στην ζωή του και στο βιβλίο αυτό ενσωματώνει όλη την γνώση και την εμπειρία που έχει αποκομίσει. Τα παραδείγματα που παραθέτει είναι παρμένα από τις πιο επίσημες πηγές του κομμουνισμού: επιστολές, ομιλίες, άρθρα, και βιβλία των μεγαλυτέρων θεωρητικών του κομμουνισμού.

Πρωτοτυπία:
Κατά έναν πολύ περίεργο τρόπο δεν έχω συναντήσει άλλο βιβλίο της ελληνικής βιβλιογραφίας με θέμα την προπαγάνδα (αν εξαιρέσω ένα βιβλίο σε στυλ τεύχος περιοδικού με θέμα την προπαγάνδα κατά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο που ήταν εξ ίσου ενδιαφέρον). Αυτό σε συνδυασμό με την σοβαρότητα του συγγραφέα καθιστούν το βιβλίο αυτό ένα από τα σημαντικότερα βιβλία που οφείλει να διαβάσει κανείς στην ζωή του, ιδίως αν θέλει να είναι υπεύθυνος πολίτης και να μην άγεται και φέρεται από την προπαγάνδα του καθενός.

Διαχρονικότητα:
Αυτό είναι ένα από τα βιβλία που δεν παλιώνουν, θα είναι πάντοτε τόσο επίκαιρο όσο την ημέρα που γράφτηκε. Θα είναι πάντοτε χρήσιμο διότι πάντοτε θα εξασκείται προπαγάνδα (για παράδειγμα από το ΚΚΕ) και κάποιοι θα θέλουν να ενημερωθούν για να προστατευτούν. Κάποιοι άλλοι θα θέλουν να κάνουν την δική τους προπαγάνδα ενώ άλλοι θα θέλουν να αντιμετωπίσουν την προπαγάνδα εναντίον τους.

http://www.vivliokritiki.gr/kritiki-vivliou.php?vivliokritiki=10

Δευτέρα 13 Ιουλίου 2009

ΛΑΪΚΕΣ ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ

ΜΝΗΜΕΣ ΚΑΙ ΒΙΩΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗ ΖΩΗ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ ΣΥΚΙΑ ΛΑΚΩΝΙΑΣ

Συγγραφέας: ΣΤΑΥΡΟΣ ΑΒΔΟΥΛΟΣ
Εκδόσεις: ΦΙΛΙΣΤΩΡ
Σελίδες: 203
Τιμή: 12.60
Κατηγορία: ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ
Έτος έκδοσης: 2001

Φαντάζομαι τι έρχεται στο μυαλό του μέσου ανθρώπου ακούγοντας την φράση "βιβλίο λαογραφίας". Ένα πολύ βαρετό και δυσνόητο βιβλίο που δεν πρόκειται καν να μπεί στον κόπο να ξεφυλλίσει. Εκτός όμως του ότι η λαογραφία είναι από μόνη της μία πολύ ενδιαφέρουσα επιστήμη, και αυτό το βιβλίο επιπλέον, από μόνο του, είναι πάρα πολύ ενδιαφέρον και εξαιρετικά ευκολοδιάβαστο, και μας ταξιδεύει σε μία άλλη εποχή. Μοιάζει πολύ με μία μικρή ιστοριούλα, που μόνο βαρετή δεν είναι, από αυτές που μας έλεγαν οι παππούδες και οι γιαγιάδες μας για το πώς ήταν παλιά η ζωή στο χωριό. Ακόμα και ένα παιδί θα το διάβαζε ευχάριστα και χωρίς απολύτως καμμία δυσκολία.

Ο συγγραφέας δεν διστάζει να επεκταθεί σε όλους τους τομείς όπως το φαγητό, τις παιδικές δραστηριότητες, τα παλιότερα επαγγέλματα που εξέλειψαν, τις δουλειές της νοικοκυράς, την κοινωνική και οικονομική ζωή του χωριού, μέχρι και λαϊκά γιατροσόφια. Παράγει ταυτόχρονα και επιστημονικό έργο, καταγράφοντας και διασώζοντας πολύτιμες λαογραφικές γνώσεις. Ο αναγνώστης θα αντλήσει πλήθος από ενδιαφέρουσες και ενίοτε διασκεδαστικές γνώσεις για τα «παλιά τα χρόνια». Ενδιαφέρον έχει και η καταγραφή της θέσης της γυναίκας στην κοινωνία, κάτι που φαίνεται από την αντιμετώπιση της γέννας κοριτσιού από τις ίδιες τις γυναίκες, όπως μας το περιγράφει ο συγγραφέας. Μία άλλη γυναίκα συγχαίρει την μάνα του συγγραφέα επειδή έχει γεννήσει μόνο αγόρια και έτσι δεν έχει «μαγαρίσει την κοιλιά της»!! Η ύλη έχει χωριστεί σε σύντομα κεφάλαια που αποτελούνται μερικές φορές και από μία μόνο σελίδα.

Ένα από τα στοιχεία που μου άρεσαν πολύ στο βιβλίο αυτό είναι ότι μαθαίνουμε πόσο διαφορετική αλλά και πόσο δύσκολη ήταν η ζωή στην χώρα μας μέχρι και πριν από μερικές δεκαετίες. Αυτό έχει μεγάλη σημασία επειδή, εκτός των άλλων, μας κάνει να συνειδητοποιούμε ότι συχνά στεναχωριόμαστε ή ασχολούμαστε πολύ περισσότερο από όσο θα έπρεπε με κάποια πράγματα. Σε μία εποχή που οι άνθρωποι είχαν ελάχιστα πράγματα χρησιμοποιούσαν, εφαρμόζοντας τις αρχές της οικιακής οικονομίας, αυτά τα ελάχιστα με τον καλύτερο δυνατό τρόπο εκμεταλλευόμενοι στο έπακρον οτιδήποτε μπορούσε να χρησιμοποιηθεί. Για παράδειγμα τίποτα απολύτως δεν πετιόταν από το γουρούνι που έσφαζαν. Όλα ανεξαιρέτως τα μέρη του γουρουνιού χρησιμοποιούνταν με κάποιο τρόπο στην διατροφή της οικογενείας. Το γουρούνι ήταν ένα χρησιμότατο ζώο καθώς το τάιζαν είτε με αποφάγια είτε με τροφές που έβγαζε η γή αλλά ήταν ακατάλληλες για τους ανθρώπους, κάτι που εξηγεί την μακραίωνη σημαντική θέση που είχε το χοιρινό κρέας στην ανέκαθεν φτωχή χώρα μας.

Η διήγηση της καθημερινής ζωής των Ελλήνων των παλαιοτέρων εποχών έχει ακόμα μεγαλύτερη σημασία διότι μας κάνει να καταλαβαίνουμε καλύτερα την αρχαία Ελλάδα. Τι εννοώ; Ότι, για παράδειγμα, μαθαίνουμε πόσο μεγάλο ρόλο είχαν στην καθημερινή ζωή αλλά και στην επιβίωση του Έλληνα τα σταφύλια. Το φρούτο αυτό ήταν σημαντικό μέρος της διατροφής των παλαιοτέρων γενεών, καθώς το αμπέλι ευδοκιμεί στα ζεστά και ξηρά κλίματα όπου δεν ευδοκιμούν και πολλά άλλα φρούτα, εξασφαλίζοντας στους ανθρώπους απαραίτητες βιταμίνες και θρεπτικά συστατικά που δεν μπορούσαν να βρουν εύκολα στις υπόλοιπες λιγοστές τροφές στις οποίες είχαν πρόσβαση. Επίσης τα σταφύλια απέφεραν και σημαντικά έσοδα καθώς μπορούσαν είτε να πουληθούν είτε να ανταλλαχθούν με άλλα προϊόντα. Επιπλέον, το κρασί που παραγόταν από τα σταφύλια είχε μέχρι και ιατρικές χρήσεις. Μαθαίνοντας όλα αυτά είναι πολύ πιο εύκολο να καταλάβει κανείς γιατί η άμπελος ήταν τόσο σημαντική για τους αρχαίους Έλληνες και γιατί ήταν το ιερό φυτού ενός από τους δώδεκα θεούς, του Διονύσου.

Ενδιαφέρον είχε επίσης, καθώς ήταν και αρκετά διδακτικός, ο τρόπος διαπαιδαγώγησης των παιδιών εκείνης της εποχής. Μίας διαπαιδαγώγησης που παρήγαγε ανθρώπους με ντροπή και φιλότιμο, ακριβώς το αντίθετο δηλαδή από ότι γίνεται σήμερα. Ο συγγραφέας διηγείται πώς η μάνα του τιμώρησε ένα από τα αδέρφια του όταν έκλεψε μερικά αυγά, κάτι που τους έμεινε βαθιά χαραγμένο στην μνήμη σαν μάθημα ζωής, κάτι που στην σημερινή Ελλάδα μπορεί να άφηνε αδιάφορους πολλούς γονείς ή μέχρι και να θεωρούσαν αστεία μία τέτοια πράξη των παιδιών τους.


Κριτήρια Αξιολόγησης

Εμφάνιση:
Απλή έκδοση χωρίς φωτογραφίες.

Ευκολία ανάγνωσης:
Το βιβλίο είναι απλά γραμμένο και διαβάζεται πολύ εύκολα. Η χρήση της γλώσσας είναι απλή και άμεση, αγγίζοντας τον αναγνώστη. Είναι αρκετά αραιογραμμένο και συνεπώς δεν θα σας πάρει πάνω από μερικές ώρες να το διαβάσετε.

Μέγεθος:
Το βιβλίο είναι κανονικών διαστάσεων και αποτελείται από 203 σελίδες (σχετικά μικρό δηλαδή).

Μηνύματα:
Το βασικό μήνυμα του βιβλίου αυτού είναι ότι η ζωή παλιά ήταν απείρως δυσκολότερη και σκληρότερη μέχρι και τα μέσα του περασμένου αιώνα. Όμως από μερικές πλευρές τότε τα πράγματα ήταν καλύτερα, καθώς ο άνθρωπος είχε επαφή με την φύση, είχε λιγότερα αλλά ποιοτικότερα πράγματα (και τρόφιμα) και πολύ καλύτερες ανθρώπινες σχέσεις. Άρα θα έλεγα ότι το βαθύτερο μήνυμα είναι ότι παλιότερα οι άνθρωποι ήταν περισσότερο ευτυχισμένοι.

Τεκμηρίωση:
Ο συγγραφέας περιγράφει, εκ μνήμης, τις προσωπικές του αναμνήσεις από το χωριό, συνεπώς δεν υπάρχει καμμία τεκμηρίωση.

Πρωτοτυπία:
Αρκετά πρωτότυπη ιδέα να περιγράψει κάποιος την ζωή στο χωριό όπως την θυμάται από όταν ήταν μικρός. Σαν να έχει πάρει κάποιος τις ιστορίες των παππούδων και των γιαγιάδων και να τις έχει μετατρέψει σε βιβλίο.

Διαχρονικότητα:
Δεδομένου ότι όσο περνάνε τα χρόνια τόσο περισσότερο απομακρυνόμαστε από την εποχή που περιγράφει, το βιβλίο αυτό θα γίνεται όλο και πιο πολύτιμο. Πολύτιμο διότι μας φέρνει σε επαφή με το παρελθόν μας, ένα σκληρό και κουραστικό αλλά ωραίο παρελθόν, δίνοντάς μας κατά συνέπεια την δυνατότητα – μεταξύ άλλων – να κατανοήσουμε καλύτερα το παρόν (π.χ. ότι ο υπερκαταναλωτισμός του νεοέλληνα πηγάζει από την πολύ μεγάλη φτώχεια που βίωνε μέχρι πρόσφατα). Οι νοσταλγικοί θα θελήσουν να το ξαναδιαβάσουν κάποια στιγμή, αλλά ακόμα και να μην το διαβάσετε εσείς οι ίδιοι καλό θα ήταν να το δώσετε να το διαβάσουν τα παιδιά σας.

http://www.vivliokritiki.gr/kritiki-vivliou.php?vivliokritiki=9

Παρασκευή 3 Ιουλίου 2009

Παγανιστικά Έθιμα στον Χριστιανισμό

Συγγραφέας: ΧΡΗΣΤΟΣ Δ. ΛΑΖΟΣ
Εκδόσεις: ΙΑΜΒΛΙΧΟΣ
Σελίδες: 389
Τιμή: 16.65
Κατηγορία: ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ
Έτος έκδοσης: 2007

Ο Χρήστος Λάζος είναι περισσότερο γνωστός, σε όσους τον γνωρίζουν, από την πολύτομη σειρά του για την τεχνολογία στην αρχαία Ελλάδα, όπως λέει και ο ίδιος στην εισαγωγή. Το βιβλίο αυτό όμως (χωρίς να έχω διαβάσει τα άλλα του βιβλία), αν και έξω από τα "νερά" του, είναι μία πολύ ευχάριστη έκπληξη.

Ο συγγραφέας περιγράφει κάποια από τα λιγότερα γνωστά έθιμα που του έχουν κάνει ιδιαίτερη εντύπωση όπως, μεταξύ άλλων, τα ανθρωπόμορφα τάματα, το δέσιμο του ανέμου, τις ανθρωποθυσίες (!), τις αιματηρές ζωοθυσίες, τα έθιμα του Δωδεκαημέρου, τον πετροπόλεμο (κι όμως ναι, είναι σχετικό με το θέμα), τα χελιδονίσματα, τις διάφορες μεθόδους "μετεωρολογικής" μαντείας, τις καταπινόμενες εικόνες (που καταπίνονται ολόκληρες από τους πιστούς!) και τους κυνοκέφαλους (άνθρωποι και άγιοι με κεφάλι σκύλου).

Είναι εντυπωσιακό το πώς μπόρεσαν κάποιες θρησκευτικές πρακτικές να διατηρηθούν στην καθημερινή ζωή του Ελληνικού λαού παρά το τεράστιο χρονικό διάστημα που μεσολάβησε (χιλιάδες χρόνια) και τις αντίξοες συνθήκες. Ακόμα περισσότερο ενδιαφέρον έχει η αντιμετώπιση των πρακτικών αυτών από την Χριστιανική Εκκλησία. Ενώ στην αρχή καταδίκαζε πολλές από αυτές τις πρακτικές, στο τέλος αναγκάστηκε να τις αποδεχτεί. Πολλές από αυτές κατάφερε να τις ενδύσει με έναν Χριστιανικό μανδύα, παρουσιάζοντάς τες ως Χριστιανικές, όχι όμως όλες! Για παράδειγμα έδωσε στα κάλαντα ένα Χριστιανικό περιεχόμενο, αλλάζοντας τους στίχους, όμως πώς θα μπορούσε να οικειοποιηθεί τις θυσίες; Πάντως μπορούμε να είμαστε εξ ίσου σίγουροι ότι αρκετές παραδόσεις δεν άντεξαν την πολεμική της Εκκλησίας και χάθηκαν οριστικά.

Μου έκανε εντύπωση το πόσο καλογραμμένο είναι το βιβλίο αυτό. Σοβαρό, καλά οργανωμένο και πολύ προσεγμένο, πραγματικά αποτελεί σημείο αναφοράς στα βιβλία του είδους. Από την πρώτες σελίδες καθίσταται προφανές στον αναγνώστη ότι ο συγγραφέας κόπιασε πολύ, τόσο για να μαζέψει το υλικό όσο και για να γράψει το βιβλίο αυτό. Φαίνεται πολύ έντονα ότι δεν πρόκειται για προχειροδουλειά, αλλά αντιθέτως για πολύ σοβαρή και διεξοδική μελέτη. Η λογική είναι άρτια, τα επιχειρήματα σωστά και οι φράσεις προσεγμένες και καλά διατυπωμένες. Εκτός από σοβαρό είναι φυσικά και εξαιρετικά ενδιαφέρον. Δεν υπάρχει περίπτωση να μην σας κάνουν εντύπωση μερικά από τα διαχρονικά θρησκευτικά έθιμα που περιγράφονται και αναλύονται.

Ένας από τους τομείς στους οποίους ξεχωρίζει το βιβλίο αυτό είναι ότι ο συγγραφέας καταφέρνει να είναι αντικειμενικός στο θέμα των θρησκειών. Αντίθετα με τις περισσότερες περιπτώσεις, από κείμενα μέχρι και συζητήσεις με θέμα τον Χριστιανισμό και την αρχαία θρησκεία, όπου ο μη Χριστιανός εξυβρίζει τον Χριστιανισμό και ο Χριστιανός εξυβρίζει τους Δωδεκαθεϊστές, το βιβλίο καταφέρνει με ήπιους τόνους να εξισορροπήσει στο μέσο με γνώμονα την λογική και την αλήθεια. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι δεν θίγονται σημαντικά θέματα ή ότι δεν αποκαλύπτονται – οδυνηρές για κάποιους – αλήθειες. Μάλιστα ενώ ο ίδιος ο συγγραφέας δηλώνει Χριστιανός δεν διστάζει να αναδείξει τα σημεία όπου ο Χριστιανισμός αντέγραψε την αρχαία θρησκεία και να τα εξετάσει ένα ένα εις βάθος.

Ιδιαίτερη εντύπωση μου έκανε και ο επαγγελματισμός του συγγραφέα που φαίνεται στον τρόπο που χρησιμοποιεί τις πηγές του. Πρώτον παραθέτει ολόκληρο το απόσπασμα από την εκάστοτε πηγή. Αυτό μπορεί να είναι κάτι που ίσως να κουράσει ή να δυσαρεστήσει μερικούς, δείχνει όμως την πρόθεση του συγγραφέα να αποφύγει να αλλοιώσει την πληροφορία μεταφέροντάς την ο ίδιος στον αναγνώστη. Έτσι ο ίδιος ο αναγνώστης διαβάζει το απόσπασμα και σχηματίζει ιδίαν άποψη. Με αυτόν τον τρόπο αποφεύγεται και ένα πολύ συχνό φαινόμενο σε βιβλία τέτοιου είδους, όπου ο συγγραφέας ερμηνεύει το αρχικό απόσπασμα κατά το δοκούν (το οποίο φυσικά δεν παραθέτει) για να καταλήξει στα συμπεράσματα που ο ίδιος εξ αρχής επιθυμεί να καταλήξει. Το δεύτερο σημείο που θα ήθελα να τονίσω σχετικά με τις πηγές είναι ότι το κάθε απόσπασμα που χρησιμοποιεί ο συγγραφέας είναι μέσα σε εισαγωγικά και ξεχωρίζει από το κείμενο. Αυτό ήταν κάτι που μου άρεσε καθώς έτσι το κείμενο είναι πιο ξεκάθαρο και δεν μπερδεύεσαι όπως σε άλλα βιβλία όπου προσπαθείς να καταλάβεις αν κάτι το λέει ο ίδιος ο συγγραφέας ή εάν είναι μέρος ξένου αποσπάσματος, κάτι που πιστεύω ότι είναι εκτός των άλλων και έντιμο.


Κριτήρια Αξιολόγησης

Εμφάνιση:
Η εμφάνιση της έκδοσης αυτής αρκετά απλή. Συμπεριλαμβάνει λίγες – δυστυχώς – αλλά πολύ ενδιαφέρουσες ασπρόμαυρες φωτογραφίες.

Ευκολία ανάγνωσης:
Το βιβλίο είναι απλά γραμμένο και διαβάζεται σχετικά εύκολα, παρόλο που είναι πυκνογραμμένο λόγω του μεγάλου ενδιαφέροντός του. Η χρήση της γλώσσας είναι καλή και προσεγμένη. Επειδή είναι πυκνογραμμένο και έχει πολλές σελίδες θα σας πάρει 2-3 μέρες να το διαβάσετε.

Μέγεθος:
Το βιβλίο είναι κανονικών διαστάσεων και αποτελείται από 389 σελίδες, λίγο πιο παχύ από το μέσο βιβλίο δηλαδή.

Μηνύματα:
Κατανοώντας κανείς το παρελθόν και την πορεία από το παρελθόν στο παρόν είναι ο καλύτερος τρόπος να ανοίξει το μυαλό. Η μελέτη αυτή, μακρυά από τις συνηθισμένες ακρότητες μεταξύ φανατικών, αποκαλύπτει την βαθιά σχέση του Χριστιανισμού με την αρχαία θρησκεία. Εάν κάτι μας μένει από το βιβλίο αυτό, τότε αυτό σίγουρα είναι ότι αρχίζουμε να βλέπουμε την θρησκεία μας (και όλες τις θρησκείες) με έναν διαφορετικό τρόπο από ότι πριν. Πολύ σημαντικές είναι και οι λαογραφικής φύσεως πληροφορίες που μαθαίνουμε, αποδεικνύοντας για ακόμα μία φορά πόσο ισχυρές είναι οι συνήθειες του λαού μας στο πέρασμα του χρόνου.

Τεκμηρίωση:
Ο συγγραφέας έχει κάνει πολύ καλή δουλειά τεκμηριώνοντας το έργο του χρησιμοποιώντας πλήθος έγκυρων πηγών, μεταξύ των οποίων και μερικοί μεγάλοι Έλληνες λαογράφοι (Πολίτης, Αικατερινίδης, Μέγας, και άλλοι). Τα αποσπάσματα από τις πηγές παρατίθενται αυτούσια, ώστε να μην υπάρχει καμμία αμφιβολία ως προς το περιεχόμενό τους.

Πρωτοτυπία:
Το θέμα του βιβλίου δεν είναι ιδιαίτερα πρωτότυπο, καθώς πολλά άλλα βιβλία, περιοδικά και άρθρα έχουν ασχοληθεί με το θέμα αυτό. Πάντως αυτό το βιβλίο είναι από τα πιο ποιοτικά του είδους και εξετάζει κάποια έθιμα που δεν είναι και τόσο γνωστά στο ευρύ κοινό.

Διαχρονικότητα:
Η αλήθεια είναι ότι το βιβλίο αυτό, όπως κάθε βιβλίο που μεταφέρει κάποιες πληροφορίες, από την στιγμή που κάποιος θα το διαβάσει δεν θα το ξαναδιαβάσει για αρκετό καιρό. Πάντως πιστεύω ειλικρινά ότι αυτό το βιβλίο, κυρίως λόγω της πολύ ποιοτικής και ενδιαφέρουσας δουλειάς που έχει γίνει, θα έπρεπε να υπάρχει στην βιβλιοθήκη σας.

http://www.vivliokritiki.gr/kritiki-vivliou.php?vivliokritiki=8

Δευτέρα 22 Ιουνίου 2009

Η Μόμο


Συγγραφέας:
MICHAEL ENDE
Εκδόσεις: ΨΥΧΟΓΙΟΣ
Σελίδες: 269
Τιμή: 10.85
Κατηγορία: ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ
Έτος έκδοσης: 2001

Ο Μίχαελ Έντε είναι ένας Γερμανός συγγραφέας που δεν είναι ιδιαίτερα γνωστός στην χώρα μας. Και όμως η δουλειά του είναι πολύ καλή και του έχει αποφέρει σημαντικές διακρίσεις. Ένα από τα πιο δημοφιλή - και βραβευμένα - του βιβλία είναι η "Μόμο". Η "Μόμο" δεν είναι ακριβώς μυθιστόρημα. Είναι ένα μαγικό παραμύθι, μία ζεστή ιστορία, μία φανταστική περιπέτεια.

Αν διαβάζοντας την λέξη "παραμύθι" πιστέψετε ότι το βιβλίο αυτό είναι κυρίως για παιδιά κάνετε πολύ μεγάλο λάθος. Το αντίθετο μάλιστα θα έλεγα, ότι δηλαδή η "Μόμο" είναι βιβλίο προορισμένο περισσότερο για τους μεγάλους και λιγότερο για τα παιδία. Οι ενήλικες έχουν περισσότερη ανάγκη να διαβάσουν το βιβλίο αυτό ακριβώς επειδή τείνουμε να ξεχνάμε μερικά πολύ σημαντικά πράγματα που τα πιτσιρίκια τα γνωρίζουν - ασυνείδητα φυσικά - πάρα πολύ καλά.

Η Μόμο είναι ένα ορφανό και εμφανίζεται ξαφνικά σε ένα ερειπωμένο θέατρο κάπου στα προάστια της πόλης. Εκεί, δίπλα σε ένα αρχαίο ερειπωμένο θέατρο, θα στήσει μόνη της το σπιτικό της. Οι κάτοικοι την βοηθάνε, φέρνοντάς της φαγητό, χαρίζοντάς της πράγματα και κάνοντας μερεμέτια για το σπίτι της. Όμως από ότι φαίνεται τελικά οι κάτοικοι χρειάζονται πιο πολύ την Μόμο από όσο τους χρειάζεται εκείνη. Και αυτό διότι η Μόμο, παρόλο που είναι ένα μικρό, απλό, αμόρφωτο κοριτσάκι, έχει ένα μοναδικό χάρισμα: να ακούει τους άλλους.

Η ζωή κυλάει ήρεμα μέχρι που κάτι αρχίζει να αλλάζει στην πόλη. Οι άνθρωποι αρχίζουν να γίνονται ολοένα και πιο βιαστικοί, και η πόλη χάνει σιγά σιγά τον ανθρώπινο χαρακτήρα της και μετατρέπεται σε ένα ψυχρό τερατούργημα. Υπεύθυνη για την κατάσταση αυτή είναι μία συμμορία γκρίζων κυρίων. Τα άχρωμα και ανέκφραστα αυτά όντα έχουν πείσει τους ανθρώπους ότι πρέπει να εξοικονομούν τον χρόνο τους και να μην χασομερούν. Αυτό το καταφέρνουν δελεάζοντας τον κάθε άνθρωπο χρησιμοποιώντας τα κρυφά του όνειρα ή εκμεταλλευόμενοι κάποια αδυναμία του χαρακτήρα του. Έτσι όμως οι άνθρωποι στην ουσία χάνουν το νόημα της ζωής. Τι έχουν όμως να κερδίσουν από την κατάσταση αυτή οι γκρίζοι κύριοι;

Τα παιδιά και η Μόμο ειδικότερα, με τον αυθορμητισμό και την φαντασία τους, είναι το φυσικό αντίδοτο των γκρίζων κυρίων. Η Μόμο μαζί με τους δύο φίλους της, τον Τζίτζη τον ξεναγό και τον Μπέπο τον οδοκαθαριστή, και με την βοήθεια των παιδιών είναι οι μόνοι που θα αντιληφθούν τον κίνδυνο και θα προσπαθήσουν να βρούν μία λύση. Υπάρχει όμως λύση ή είναι πολύ αργά; Θα τους δώσουν σημασία οι μεγάλοι ή θα τους αγνοήσουν όπως το συνηθίζουν τελευταία; Και πώς να αντιμετωπίσουν κάτι που δεν γνωρίζουν; Δεν γνωρίζουν ούτε ποιοι είναι αυτοί οι γκρίζοι κύριοι, ούτε ποιος τους δημιούργησε, ούτε τι σκοπούς έχουν. Στην πιο γκρίζα ώρα της απελπισίας όμως θα βρεθεί ένας πανίσχυρος σύμμαχος για την Μόμο και τους φίλους της...

Το βιβλίο αυτό καυτηριάζει ένα από τα αρνητικότερα χαρακτηριστικά της σύγχρονης εποχής, την βιασύνη του ανθρώπου και την έλλειψη χρόνου που έχει ή νομίζει ότι έχει. Οι γρήγοροι ρυθμοί της ζωής βλάπτουν πολλαπλώς τον άνθρωπο, τόσο από θέμα υγείας όσο και από θέμα ψυχολογίας. Το άγχος και η αόριστη βιασύνη που νιώθουμε μερικές φορές μας κάνουν να παραμελούμε τα πιο σημαντικά και τα πιο ευχάριστα πράγματα που υπάρχουν στην ζωή. Πότε ήταν π.χ. η τελευταία φορά που πήγατε στην παραλία ή σε ένα βουνό και να καθίσετε με τις ώρες για να απολαύσετε την θέα ή το ηλιοβασίλεμα; Πριν από πολύ καιρό και αυτό επειδή έχουμε "σημαντικότερα πράγματα να κάνουμε". Πόσα πράγματα είναι όμως σημαντικότερα από την ψυχική υγεία και την ψυχική ευχαρίστηση;

Άλλο φαινόμενο, άμεσα συσχετιζόμενο με τους γρήγορους ρυθμούς ζωής, είναι η έλλειψη της ικανότητάς μας να ακούμε. Όχι τους ήχους ή τις φωνές των άλλων ανθρώπων, μα τα συναισθήματά τους και τις ανάγκες τους. Να ακούμε πραγματικά, να δίνουμε την απόλυτη προσοχή μας και να προσπαθούμε να καταλάβουμε αυτόν που μας μιλάει, ακριβώς αυτό δηλαδή που είναι την Μόμο να ξεχωρίζει από τους υπόλοιπους ανθρώπους, και όχι είτε να αναρωτιόμαστε πότε επιτέλους θα σταματήσει ή να σκεφτόμαστε τι θα πούμε εμείς αντί να τον παρακολουθούμε ενώ μιλάει. Το αποτέλεσμα γνωστό: ότι ακούμε από το ένα αυτί μπαίνει και από το άλλο βγαίνει. Θυμάμαι χαρακτηριστικά το πείραμα που έκανε κάποιος με συνομιλητή του στο τηλέφωνο, αποκρινόμενος στην ερώτηση "πώς είσαι" με την φράση "έχω την τάδε ασθένεια" και δεχόμενος την ανταπόκριση "μπράβο, πάντα καλά". Η έλλειψη του ακούειν είναι ακόμα πιο επίκαιρη στην χώρα μας, καθώς οι περισσότεροι ενδιαφέρονται να πούν αυτό που θέλουν χωρίς να ακούσουν καν τον άλλον.

Καταπληκτικό βρήκα τον συμβολισμό με την χελώνα. Η Κασσιόπεια η χελώνα είναι ένας απρόσμενος φίλος και σύμμαχος της Μόμο στον αγώνα της, και εμφανίζεται αργότερα στην πορεία του βιβλίου (μην προτρέχετε, δεν είναι αυτή ο "πανίσχυρος σύμμαχος" που προανέφερα). Φυσικά, όπως ήδη θα μαντέψατε, η Κασσιόπεια δεν είναι μία απλή χελώνα, αλλά έχει κάποια ιδιαίτερα χαρίσματα (και μία έντονη προσωπικότητα). Γιατί χελώνα και όχι κάποιο άλλο ζώο; Διότι τι καλύτερο από μία χελώνα, η οποία είναι από τα πιο βραδυκίνητα ζώα, για να συμβολίσει την μάχη με τους γκρίζους κυρίους, την μάχη ενάντια στον γρήγορο τρόπο ζωής;

Γενικά η Μόμο είναι ένα εξαιρετικό βιβλίο, καλογραμμένο, προσεγμένο και πολύ ευχάριστο. Ο συγγραφέας πραγματικά διαθέτει πλούσια φαντασία και ένα μοναδικό χάρισμα να πλάθει κόσμους και χαρακτήρες. Δεν είναι τυχαίο ότι το βιβλίο έχει μεταφραστεί σε περισσότερες από 20 γλώσσες! Είναι ένα από τα βιβλία που θα πάρει κανείς για το παιδί του αλλά θα καταλήξει να το διαβάζει ο ίδιος και αυτό λέει πολλά. Σίγουρα είναι ένα βιβλίο που μας προβληματίζει και μας κάνει καλύτερους ανθρώπους. Πιστέψτε με, αξίζει να το αγοράσετε και να το διαβάσετε. Εξαιρετική επιλογή και για δώρο.


Κριτήρια Αξιολόγησης

Εμφάνιση:
Η ποιότητα της έκδοσης αυτής είναι απλή και λιτή, τίποτα το ιδιαίτερο.

Ευκολία ανάγνωσης:
Η υπόθεση κυλάει πάρα πολύ εύκολα και το βιβλίο είναι πολύ ενδιαφέρον, τόσο πολύ που δεν λές να το αφήσεις από τα χέρια σου. Ο συγγραφέας είναι Γερμανός και συνεπώς αυτή είναι μια μετάφραση από τα Γερμανικά, αλλά η μετάφραση ευτυχώς είναι καλή και χωρίς προβλήματα. Το βιβλίο είναι σχετικά μικρό και απλά γραμμένο, και διαβάζεται σε ένα μόλις απόγευμα.

Μέγεθος:
Κανονικό μέγεθος, αποτελείται από μόλις 269 σελίδες. Κάνει χρήση γραμματοσειράς πολύ καλού μεγέθους για το μάτι.

Μηνύματα:
Τα βασικά μηνύματα, όπως αναφέρθηκαν και παραπάνω, έχουν να κάνουν με τους γρήγορους ρυθμούς ζωής, την έλλειψη ικανότητας να ακούμε τους άλλους και τελικά την αποξένωση των ανθρώπων μεταξύ τους. Εξ ίσου σημαντικά μηνύματα είναι η αξία της φιλίας, η σημασία των παιδιών στην κοινωνία, η αξιοποίηση του χρόνου μας και άλλα.

Τεκμηρίωση:
Άτοπο

Πρωτοτυπία:
Πρωτότυπη ιδέα για θέμα μυθιστορήματος-παραμυθιού. Προκαλεί εντύπωση ότι θίγεται το θέμα του γρήγορου τρόπου ζωής καθώς το βιβλίο γράφτηκε πριν από περισσότερο από 30 χρόνια.

Διαχρονικότητα:
Καθώς οι ρυθμοί της ζωής όλο και επιταχύνουν, το βιβλίο αυτό θα είναι όλα και πιο επίκαιρο καθώς περνάει ο χρόνος. Είναι τόσο ωραίο βιβλίο που θα το διαβάσετε ξανά μετά από καιρό και μάλιστα με ευχαρίστηση.

http://www.vivliokritiki.gr/kritiki-vivliou.php?vivliokritiki=7

Στρατηγήματα


Συγγραφέας:
ΠΟΛΥΑΙΝΟΣ
Εκδόσεις: ΓΕΩΡΓΙΑΔΗΣ
Σελίδες: 901
Τιμή: 28.20
Κατηγορία: ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ
Έτος έκδοσης: 1995

Ένα από τα στερεότυπα που έχουμε στο μυαλό μας οι περισσότεροι άνθρωποι είναι ότι η αρχαία ελληνική γραμματεία είναι δύσκολη και κουραστική στο διάβασμα. Μερικά από τα αρχαία κείμενα, όπως τα βιβλία του Πλάτωνα, του Αριστοτέλη, του Θουκυδίδη, κ.α., πράγματι είναι δύσκολα, όμως δεν είναι όλα τα αρχαία κείμενα σαν και αυτά. Υπάρχουν κάποια πολύ απλά και ευκολοδιάβαστα, και ένα από αυτά είναι τα "Στρατηγήματα" του Πολυαίνου.

Το τρίτομο αυτό έργο, όπως υποδηλώνει άλλωστε και ο τίτλος, αποτελεί μια συλλογή από όλα τα στρατηγήματα του αρχαίου κόσμου, όλα δηλαδή τα τεχνάσματα που επινόησαν οι μεγάλοι Έλληνες στρατηγοί. Ανάμεσα στους άνδρες αυτούς συμπεριλαμβάνονται όλοι οι γνωστοί, όπως ο Μέγας Αλέξανδρος, ο Θεμιστοκλής, ο Ηρακλής, κ.α. αλλά και πολλοί άγνωστοι στο ευρύ κοινό όπως ο Ιφικράτης, ο Βρασίδας, ο Λυσίμαχος κ.α. Τα τεχνάσματα αυτά ποικίλουν από στρατιωτικούς ελιγμούς και ψυχολογικά κόλπα μέχρι δόλο και προδοσία.

Όμως δεν περιλαμβάνονται αποκλειστικώς στρατιωτικά τεχνάσματα, αν και αυτά αποτελούν φυσικά την συντριπτική πλειοψηφία. Για παράδειγμα, αναφέρεται ένα τέχνασμα που επινόησε ο Αλκιβιάδης για να διαπιστώσει ποιοι από τους φίλους του είναι πραγματικοί φίλοι. Έβαλε ξαπλωμένο ένα άγαλμα, με τέτοιον τρόπο ώστε να μοιάζει με πτώμα, και έπειτα έπιανε τον κάθε φίλο του και του έλεγε ότι σκότωσε κατά λάθος κάποιον και του έδειχνε το "πτώμα" στα σκοτεινά. Όλοι του είπαν ότι δεν ήθελαν να ανακατευτούν και εξαφανίστηκαν, εκτός από έναν που προθυμοποιήθηκε να τον βοηθήσει. Αυτός τον έναν λοιπόν ο Αλκιβιάδης τον θεώρησε πραγματικό φίλο και τον τιμούσε όσο ζούσε.

Αυτό που δεν μου άρεσε ήταν ότι κάποια, ελάχιστα φυσικά, στρατιωτικά τεχνάσματα βασίζονται σε εξαιρετικά δόλια και ανήθικα μέσα, και κατά την γνώμη μου χαλάνε λίγο την εικόνα του όλου έργου. Δηλαδή μπορεί κάποιος στρατιωτικός ηγέτης να ζήτησε από τον αντίπαλο ηγέτη της πόλης που πολιορκούσε να προσέλθει για συνομιλίες, υποσχόμενος ότι δεν θα τον πειράξει, και επιορκώντας να τον σκότωνε. Καθώς όμως το έργο του Πολυαίνου είχε σκοπό να βοηθήσει τους Ρωμαίους στρατηγούς που πολεμούσαν τους Πέρσες, είναι λογικό να υπάρχουν και τέτοιου είδους "τεχνάσματα" με ηθικό δίδαγμα να μην εμπιστεύεσαι ποτέ τους αντιπάλους. Δηλαδή από την σκοπιά του τι πρέπει να αποφύγεις και όχι τι να κάνεις ο ίδιος.

Είναι πραγματικά ασύλληπτο το πόσο πιο ενδιαφέρον είναι το έργο αυτό, το οποίο γράφτηκε πριν από 2.000 κοντά χρόνια, από τα περισσότερα βιβλία που θα βρεί κανείς σήμερα σε ένα βιβλιοπωλείο. Πολλές φορές, ενώ είχα πεί από μέσα μου ότι θα διαβάσω ακόμα μία σελίδα πριν πέσω για ύπνο, έπιανα τον εαυτό μου να γυρίζει τις σελίδες την μία μετά την άλλη. Τα στρατηγήματα που περιγράφονται είναι τόσο ενδιαφέροντα και απολαυστικά που κάνουν το βιβλίο εξαιρετικά δύσκολο να το αφήσεις από τα χέρια σου. Κάθε νέα παράγραφός κάνει το μυαλό σου να σκεφτεί, σε ξαφνιάζει, σε εντυπωσιάζει, σε συναρπάζει.

Δεν χρειάζεται καν να αναφέρουμε την χρησιμότητα ενός τέτοιου έργου στην στρατιωτική εκπαίδευση. Κάθε στρατιωτική ακαδημία στην υφήλιο που θέλει να θεωρείται σοβαρή οφείλει να έχει τα "Στρατηγήματα" στην υποχρεωτική εκπαίδευση των υποψήφιων αξιωματικών. Εάν όμως νομίσετε έστω και για μία στιγμή ότι τα διδάγματα που απορρέουν από το έργο αυτό είναι χρήσιμα μόνο σε στρατιωτικούς κάνετε πολύ μεγάλο λάθος. Ακόμα και ο μέσος άνθρωπος μπορεί να ωφεληθεί από το έργο αυτό.

Τα κείμενα αυτά μας μαθαίνουν πάρα πολλά πράγματα. Μερικά από αυτά είναι πόσο καθοριστική μπορεί να είναι η ανθρώπινη ψυχολογία στις περισσότερες καταστάσεις, πώς πρέπει να αντιμετωπίζουμε ορισμένες καταστάσεις, πόσο σημαντικό είναι μερικές φορές να μην δείχνουμε τις πραγματικές μας προθέσεις ή και τις πραγματικές μας επιθυμίες εκ των προτέρων, πόσο εύκολο είναι κατά βάθος να επηρεαστούν μεγάλες ομάδες ανθρώπων από μικροπράγματα, ότι ο χειρότερος εχθρός είναι ο εκ των έσω και ότι συχνά τα φαινόμενα απατούν. Αλλά το σημαντικότερο, κατά την γνώμη μου, είναι ότι τα τεχνάσματα αυτά μας δείχνουν έναν άλλον τρόπο σκέψης, με την έννοια ότι πολλές φορές το πραγματικό μας συμφέρον είναι κάτι που φαίνεται βλαβερό ή αντιστρόφως. Εξ ίσου σημαντικό είναι ότι διαπιστώνεις πόσο εύκολο είναι να σε χρησιμοποιήσει κάποιος, για τους δικούς του σκοπούς, χωρίς να το καταλάβεις.

Μία από τις πτυχές που παρουσιάζουν μεγάλο ενδιαφέρον στο τρίτομο αυτό έργο είναι η σύνδεση του μύθου με την ιστορική αλήθεια. Για παράδειγμα, διαβάζοντας τον πρώτο τόμο μαθαίνουμε ότι ο Πάνας, ο τραγοπόδαρος κερασφόρος θεός, ήταν στρατηγός του Διονύσου κατά την εκστρατεία του στην Ινδία. Ο Πάνας είναι ο πρώτος που, σύμφωνα με τον Πολύαινο, χώρισε τον στρατό σε δεξί και αριστερό κέρας. Έκτοτε λοιπόν, όταν ο Πάνας πέρασε στον χώρο του μύθου, θεωρήθηκε ότι έχει δύο κέρατα στο κεφάλι του. Υπάρχει καλύτερη απόδειξη ότι η Μυθολογία είναι κωδικοποιημένη Ιστορία;

Ένα αρνητικό σημείο του έργου αυτού είναι ότι κάποια από τα στρατηγήματα δεν είναι κατανοητά. Δεν εννοώ ότι είναι δυσνόητα, απλώς οι λέξεις δεν βγάζουν νόημα. Αυτό δεν οφείλεται στην μετάφραση, διότι ακόμα και το αρχαίο κείμενο, εάν το διαβάσει κανείς, δεν βγάζει νόημα. Ευτυχώς οι περιπτώσεις αυτές είναι μετρημένες στα δάχτυλα, αλλά οφείλω να το καταγράψω.

Το μόνο που έχω να πώ είναι μακάρι να υπήρχαν περισσότερα τέτοια βιβλία. Μην διστάσετε να αγοράσετε και τους τρείς τόμους μαζί, θα ευχαριστηθείτε να τους διαβάζετε. Σας τους συνιστώ ακόμα και για κάποιο παιδί (αγόρι μάλλον, καθώς τα αγόρια είναι που έλκονται περισσότερο από τις πολεμικές ιστορίες), περί τόσο εύπεπτου και ενδιαφέροντος κείμενου πρόκειται.


Κριτήρια Αξιολόγησης

Εμφάνιση:
Η εμφάνιση και η ποιότητα της έκδοσης αυτής απλή, ότι ισχύει με λίγα λόγια δηλαδή στα περισσότερα βιβλία από την αρχαία ελληνική γραμματεία.

Ευκολία ανάγνωσης:
Το βιβλίο είναι απλά γραμμένο, πολύ ενδιαφέρον και το διαβάζει κανείς "μονορούφι". Η μετάφραση είναι σε απλή γλώσσα, τόσο που μπορείτε μέχρι και να το διαβάζετε σας παραμύθι στα παιδιά σας. Δεν θα σας πάρει πάνω μία μόλις ημέρα για να διαβάσετε τον κάθε έναν από τους τρείς τόμους.

Μέγεθος:
Το έργο αυτό αποτελείται από τρείς τόμους μεσαίων διαστάσεων. Ο πρώτος τόμος αποτελείται από 245 σελίδες (είναι ο μικρότερος από τους τρείς), ο δεύτερος από 344 και ο τρίτος από 312.

Μηνύματα:
Βλέπε την έβδομη παράγραφο της βιβλιοκριτικής.

Τεκμηρίωση:
Όπως αναφέρεται και στα σχόλια στην αρχή του πρώτου τόμου, ο Πολύαινος δεν είναι ιστορικός και δεν μπορεί να θεωρηθεί αξιόπιστος συγγραφέας. Αυτό συμβαίνει επειδή δεν εξετάζει την κάθε πληροφορία πριν την καταγράψει, και καλό είναι να το γνωρίζει κανείς αυτό ενώ διαβάζει το βιβλίο.

Πρωτοτυπία:
Το θέμα του βιβλίου ασφαλώς ήταν αρκετά πρωτότυπο για την εποχή του. Πάντως ακόμα και στην σύγχρονη εποχή δεν υπάρχουν πολλές τέτοιες συλλογές στρατηγικών τεχνασμάτων.

Διαχρονικότητα:
Το βιβλίο είναι διαχρονικό επειδή η χρησιμότητά του δεν περιορίζεται μόνο σε περίοδο πολέμου. Δεν θα το ξαναδιαβάσει κανείς σύντομα, εκτός εάν ψάχνει να θυμηθεί κάποιο συγκεκριμένο στρατήγημα για να το διηγηθεί / αναφέρει. Πάντως σε κάθε περίπτωση αξίζει να έχει κανείς το έργο αυτό στην βιβλιοθήκη του.

http://www.vivliokritiki.gr/kritiki-vivliou.php?vivliokritiki=6

Φάρεναϊτ 451 - Κάψτε τα Βιβλία


Συγγραφέας:
RAY BRADBURY
Εκδόσεις: ΓΡΗΓΟΡΗΣ
Σελίδες: 182
Τιμή: 9.45
Κατηγορία: ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ
Έτος έκδοσης: 1968

Ο Ρέυ Μπράντμπουρυ είναι γνωστός συγγραφέας μυθιστορημάτων και βιβλίων επιστημονικής φαντασίας. Το βιβλίο του αυτό είναι ένα μυθιστόρημα που θυμίζει έντονα το "1984" του Όργουελ. Όποιος έχει διαβάσει το "1984" και του άρεσε, είναι βέβαιο ότι δεν θα απογοητευτεί από αυτό το βιβλίο.

Η υπόθεση εξελίσσεται σε μία φανταστική τεχνοκρατούμενη κοινωνία. Οι τοίχοι των σπιτιών των ανθρώπων είναι στην ουσία γιγαντοοθόνες που παίζουν σχεδόν ασταμάτητα. Οι ίδιοι οι άνθρωποι φοράνε ακουστικά στα αυτιά τους, τις αχιβάδες, μέσω των οποίων ενημερώνονται συνεχώς για νέα και ειδήσεις. Γενικώς όλα είναι δομημένα έτσι ώστε ο κάθε άνθρωπος να βομβαρδίζεται αδιάκοπα από εξωτερικά ερεθίσματα και κατά συνέπεια να μην έχει χρόνο να σκεφτεί.

Ο ήρωας της ιστορίας αυτής, ο Γκάι Μόνταγκ είναι ένας πυροσβέστης. Μόνο που η δουλειά των πυροσβεστών σε αυτόν τον φανταστικό κόσμο δεν είναι να σβήνουν τις πραγματικές φωτιές, αλλά να σβήνουν τις φωτιές του πνεύματος που κρύβουν μέσα τους τα βιβλία. Τα βιβλία είναι απαγορευμένα και όποιος έχει έστω και ένα στην κατοχή του κινδυνεύει, όχι μόνο να του κάψουν οι πυροσβέστες ολόκληρο το σπίτι μαζί με τα βιβλία, αλλά και να συλληφθεί. Ακριβώς αυτήν την δουλειά κάνει και ο ήρωας του βιβλίου, τρέχοντας στο άκουσμα του συναγερμού της πυροσβεστικής υπηρεσίας για να σπεύσει στο σπίτι του κάθε παράνομου που θα εντοπιστεί.

Το όνομα του βιβλίου, που μπορεί να φαίνεται περίεργο, έχει άμεση σχέση με το θέμα. Υποτίθεται ότι οι 451 βαθμοί της κλίμακας φάρεναϊτ είναι η θερμοκρασία στην οποία καίγεται ένα βιβλίο. Δεν είναι τυχαίο ότι τα βιβλία έχουν απαγορευτεί και στην πορεία αποκαλύπτεται ότι δεν απαγορεύτηκαν από την μία στιγμή στην άλλη. Οι ίδιοι οι άνθρωποι παραμέρισαν τα βιβλία και δημιούργησαν τις προϋποθέσεις και για την περαιτέρω νομική κατάργησή τους. Οι ρυθμοί της ζωής γίνονταν όλο και πιο γρήγοροι, με αποτέλεσμα να μην υπάρχει χρόνος για τα βιβλία. Το περιεχόμενο του κάθε βιβλίου συμπτύχθηκε ξανά και ξανά μέχρι που κατέληξε μερικές προφορικές φράσεις, αρκετά σύντομο δηλαδή ώστε να είναι εύπεπτο και να μην απαιτεί χρόνο.

Ο Μόνταγκ και όλοι οι υπόλοιποι άνθρωποι, είναι κατά βάθος δυστυχισμένοι. Φυσικά δεν το παραδέχονται, μάλλον δεν θέλουν καν να το συνειδητοποιήσουν και προσπαθούν να πείσουν τους εαυτούς τους ότι είναι ευτυχισμένοι. Η ζωή τους είναι άδεια και ο καθένας προσπαθεί να καλύψει το κενό που νιώθει, απλά δεν μπορούν να το καλύψουν με κάτι ουσιαστικό. Και αυτό διότι απλώς δεν γνωρίζουν πια τι είναι σημαντικό στην ζωή, δεν είναι ικανοί να σκεφτούν καθώς σκέφτεται η τηλεόραση για αυτούς. Ακόμα και τα λόγια τους είναι λόγια κενά, μιλάνε χωρίς να λένε απολύτως τίποτα. Το όνειρο της Μίλτρεντ, της γυναίκας του Μόνταγκ, είναι να βάλει και τέταρτο τοίχο-οθόνη ώστε το δωμάτιο να είναι πλήρως καλυμμένο. Με τέτοιους τρόπους, κομψά και έμμεσα, ο συγγραφέας σατυρίζει φαινόμενα της δικής μας εποχής όπως ο υπερκαταναλωτισμός, το shopping therapy, η πλεονεξία και πολλά άλλα.

Κανένας δεν ακούει πια τον άλλον και κανένας δεν ασχολείται με τον άλλον. Οι χαρακτήρες από τις τηλεοπτικές εκπομπές είναι η οικογένεια του καθενός. Παρόλο που οι άνθρωποι ζούνε σε μία πόλη βιώνουν την απόλυτη μοναξιά. Φυσικά το αποτέλεσμα όλης αυτής της κατάστασης στην ψυχολογία του ανθρώπου δεν είναι καθόλου ευχάριστο. Αρκετοί άνθρωποι έχουν βρεί καταφύγιο από την δυστυχία τους στα χάπια, τόσοι πολλοί που το συνεργείο που κάνει τις πλύσεις στομάχου κατ οίκον τρέχει και δεν φτάνει. Άλλοι άνθρωποι για να εκτονωθούν μπαίνουν στο αυτοκίνητό τους και τρέχουν με ιλιγγιώδεις ταχύτητες, χωρίς να πολυνοιάζονται για τους κινδύνους. Ο σεβασμός προς την ζωή, ακόμα την ανθρώπινη ζωή, έχει εκλείψει.

Η ιστορία ξεκινάει όταν ο Μόνταγκ γνωρίζει ένα παράξενο νεαρό κορίτσι, την Κλάρις. Παράξενο επειδή δεν φέρεται όπως η πλειονότητα του κόσμου, δηλαδή της αρέσει να περπατάει στην βροχή, να συζητάει με άλλους, να αναρωτιέται για ένα σωρό πράγματα, να αναζητάει το "γιατί" πίσω από κάθε ενέργεια και γενικότερα να σκέφτεται. Ο Μοντάγκ αρχίζει να επηρεάζεται από την Κλάρις, για την οποία αποτελεί ευχάριστη παρέα, καθώς είναι από τους λίγους που κάθεται να ασχοληθεί μαζί της και να την ακούει. Η Κλάρις καταφέρνει να βγάλει πράγματα που ο Μόνταγκ κρατούσε καλά κρυμμένα βαθιά μέσα του και τον κάνει να προβληματιστεί για την ζωή του. Είναι μάλλον η πρώτη φορά που ο Μόνταγκ σταματάει για να σκεφτεί.

Ένα από τα θέματα που θίγει πολύ εύστοχα ο συγγραφέας είναι η τάση των ανθρώπων να αποφεύγουν τα δυσάρεστα - μα πολλές φορές αναγκαία - και να θέλουν να ακούνε μόνο ευχάριστα. Το "πρέπει" και οι δυσκολίες που σφυρηλατούν ισχυρούς χαρακτήρες έχουν εξοβελιστεί και κυριαρχεί μόνο το "θέλω", η ευκολία και η ευχαρίστηση. Άλλο από τα πολλά επίκαιρα θέματα που αγγίζει ο συγγραφέας είναι η διαφορά των ξερών γνώσεων από την πραγματική γνώση. Όπως γράφει χαρακτηριστικά: "Παραγέμισέ τους από δεδομένα που δεν καίνε, στήριξέ τους τόσο ολότελα γεμάτους από "γεγονότα" που να νιώθουν παραφουσκωμένοι, αλλά εντελώς "ενήμεροι" από πληροφορίες".

Πέρα από όλα αυτά, το βιβλίο αυτό αποτελεί έναν ύμνο για την αξία του βιβλίου και δείχνει την σχέση που έχει με το επίπεδο της κοινωνίας και της σκέψης του ανθρώπου. Η πλήρης απουσία των βιβλίων και η πλήρης επικράτηση της τηλεόρασης έχουν μεταλλάξει τους ανθρώπους και τους έχουν μετατρέψει σε κάτι σαν ζόμπι. Οι παραλληλισμοί με την δική μας κοινωνία είναι συνεχείς και αλλεπάλληλοι. Δεν είναι υπερβολικό να ισχυριστούμε ότι η κοινωνία που δημιούργησε στο μυαλό του ο συγγραφέας είναι ένα αλλοιωμένο είδωλο της δικής μας κοινωνίας. Η παρομοίωση είναι μεν παρατραβηγμένη αλλά δυστυχώς όχι τόσο όσο θα θέλαμε.

Αξίζει να αναφέρουμε τέλος ότι μας αποκαλύπτεται, όπως ξεδιπλώνεται η ιστορία, πως στην κοινωνία αυτή ανθεί η παραπληροφόρηση. Το σύστημα, όπως και στο "1984", παραποιεί τις ειδήσεις και αλλοιώνει γεγονότα όποτε το κρίνει σκόπιμο για να προστατέψει τα συμφέροντά του.

Είναι ένα απολαυστικό βιβλίο που μας βάζει σε σκέψεις και μας προβληματίζει για την δική μας ζωή και την δική μας κοινωνία. Είναι ένα από τα κλασικά βιβλία που αξίζει να διαβάσει κανείς τουλάχιστον μία φορά στην ζωή του.


Κριτήρια Αξιολόγησης

Εμφάνιση:
Η ποιότητα της έκδοσης αυτής είναι κακή. Τα φύλλα είναι κολλημένα μεταξύ τους και πρέπει να κάθεσαι να τα ξεκολλάς ένα ένα, με αποτέλεσμα μερικές σελίδες να σκίζονται στις πάνω άκρες. Επίσης το χαρτί που έχει χρησιμοποιηθεί για το βιβλίο δεν είναι καλής ποιότητας. Τα σχόλια αυτά αφορούν την έκδοση των εκδόσεων "Γρηγόρη", καθώς ο τίτλος αυτός έχει κυκλοφορήσει και από τις εκδόσεις "Παρά Πέντε", χωρίς όμως να γνωρίζουμε εάν εκείνη η έκδοση είναι καλύτερη.

Ευκολία ανάγνωσης:
Το βιβλίο είναι ευκολοδιάβαστο και πολύ ενδιαφέρον. Ο συγγραφέας είναι ξένος και συνεπώς αυτή είναι μια μετάφραση από τα Αγγλικά, αλλά η μετάφραση είναι αρκετά κακή. Πολλές εκφράσεις δεν έχουν μεταφραστεί επιτυχώς και κάποιος που γνωρίζει καλά Αγγλικά μπορεί από την μετάφραση να καταλάβει ποια ακριβώς είναι η έκφραση που έγραφε το αρχικό Αγγλικό κείμενο. Το βιβλίο είναι μικρό και απλά γραμμένο, και συνεπώς μία ημέρα είναι υπεραρκετή για να το διαβαστεί.

Μέγεθος:
Μικρό μέγεθος, καθώς αποτελείται από μόλις 182 σελίδες. Δεν είναι πυκνογραμμένο και κάνει χρήση γραμματοσειράς κανονικού μεγέθους.

Μηνύματα:
Το βιβλίο αυτό έχει πολλά μηνύματα να μας δώσει. Μας δείχνει πόσο απαραίτητα είναι τα βιβλία, πόσο βλαβερή είναι η τηλεόραση, πόσο επικίνδυνη είναι η τάση του ανθρώπου να αποφεύγει οτιδήποτε δυσάρεστο και πόσο καταστροφική μπορεί να γίνει η ροπή του ανθρώπου προς την ηδονή. Μας υπενθυμίζει ποια είναι τα πραγματικά σημαντικά πράγματα στην ζωή. Γενικώς μας δίνει μία εικόνα του πώς θα μπορούσε να είναι η κοινωνία μας σε μερικές δεκαετίες.

Τεκμηρίωση:
Άτοπο

Πρωτοτυπία:
Το θέμα του βιβλίου, ειδικά την εποχή εκείνη που γράφτηκε (πρωτοεκδόθηκε το 1953), είναι ρηξικέλευθο και δεν έγινε τυχαία ένα από τα πιο πολυδιαβασμένα βιβλία όλων των εποχών.

Διαχρονικότητα:
Γράφτηκε πριν από μισό αιώνα αλλά είναι πιο επίκαιρο από ποτέ. Καυτηριάζει πολλά φαινόμενα και πολλές τάσεις της σύγχρονης εποχής, και, όπως φαίνεται, και των επόμενων εποχών. Είναι ένα από τα λίγα βιβλία που μπορεί να διαβάσει κανείς ξανά και ξανά. Σίγουρα είναι ένα βιβλίο που πρέπει να υπάρχει σε κάθε βιβλιοθήκη.

http://www.vivliokritiki.gr/kritiki-vivliou.php?vivliokritiki=5

Ομοφυλοφιλία στην Αρχαία Ελλάδα - Ο Μύθος Καταρρέει


Συγγραφέας:
ΑΔΩΝΙΣ ΓΕΩΡΓΙΑΔΗΣ
Εκδόσεις: ΓΕΩΡΓΙΑΔΗΣ
Σελίδες: 207
Τιμή: 14.11
Κατηγορία: ΜΕΛΕΤΗ
Έτος έκδοσης: 2002

Θα εξετάσουμε εδώ την δεύτερη έκδοση του βιβλίου, καθώς υποτίθεται ότι έχουν προστεθεί κάποια κομμάτια σε σχέση με την πρώτη. Α και μην ξεχάσω να αναφέρω ότι το βιβλίο αυτό είναι από τα πολύ λίγα που κυκλοφορούν και στην Αγγλική γλώσσα.

Το βιβλίο αγγίζει ένα ευαίσθητο θέμα. Ο συγγραφέας ξεκαθαρίζει εξ αρχής ότι σκοπός του βιβλίου είναι αποκλειστικώς και μόνο να μελετήσει κατά πόσον η ομοφυλοφιλία ήταν αποδεκτή στον αρχαίο Ελληνικό κόσμο, ασχέτως με το τι μπορεί να πιστεύει για το θέμα αυτό ο καθένας μας σήμερα. Γνωρίζοντας τις γενικές θέσεις του συγγραφέα είναι εύκολο να αντιληφθεί κανείς τις θέσεις αλλά και το γενικότερο πνεύμα του βιβλίου αυτού, όμως αυτό που εντυπωσιάζει είναι η τεράστια - και επιτυχημένη - προσπάθεια του συγγραφέα να παράξει μία σοβαρή και ιδιαιτέρως εμπεριστατωμένη δουλειά, αποφεύγοντας τυχόν κρίσεις και χαρακτηρισμούς, χρησιμοποιώντας έγκυρα επιχειρήματα.

Το πόσο πολύ μερίμνησε ο συγγραφέας για την τεκμηρίωση του έργου του φαίνεται από το πλήθος των αποσπασμάτων που παραθέτει, τόσο στο πρωτότυπο στα αρχαία Ελληνικά όσο και στην νεοελληνική απόδοση. Είναι ξεκάθαρο ότι η προσπάθεια αυτή έχει σκοπό να κερδίσει την εμπιστοσύνη του αναγνώστη, στοιχείο απαραίτητο τόσο για την ευαισθησία του θέματος που εξετάζει το βιβλίο όσο και για την έλλειψη εμπιστοσύνης στους νέους συγγραφείς. Όλοι μας γνωρίζουμε παραδείγματα όπου ο καθένας γράφει ότι του κατέβει, τόσο σε βιβλία όσο σε άρθρα εφημερίδων, με αποτέλεσμα να κυκλοφορεί πλήθος βιβλίων και κειμένων αλλά… ουκ εν τω πολλώ το ευ. Τα βιβλία ακαδημαϊκού επιπέδου είναι λίγα, και το συγκεκριμένο ευτυχώς είναι ένα από αυτά.

Ο συγγραφέας προσεγγίζει το θέμα από πλευράς ιστορίας, νομοθεσίας, μυθολογίας, εξετάζει το θέμα των θέμα των παραστάσεων στα διασωθέντα αγγεία και ερευνάει το πραγματικό νόημα των λέξεων εραστής-ερωμένος. Χρησιμοποιεί αποσπάσματα και πληροφορίες από κείμενα αρχαίων συγγραφέων, ακόμα και από κωμωδίες της εποχής, σε μία προσπάθεια να δείξει την γνώμη που είχαν οι ίδιοι οι αρχαίοι Έλληνες για τους ομοφυλόφιλους και πώς τους χαρακτήριζαν, ούτως ώστε να καταλήξει σε ασφαλή συμπεράσματα για την αντιμετώπιση της τότε κοινωνίας στο θέμα αυτό. Παρόλο που το βιβλίο πραγματεύεται την ομοφυλοφιλία στην αρχαία Ελλάδα γενικώς, σε κάποια κεφάλαια ο συγγραφέας εστιάζει την προσοχή του σε συγκεκριμένα πρόσωπα (όπως του Μεγάλου Αλεξάνδρου και της Σαπφούς) που θεωρούνται από μερικούς ότι ήταν ομοφυλόφιλοι.

Τα επιχειρήματα είναι στα αλήθεια καταιγιστικά, υποστηρίζοντας πλήρως την θέση του συγγραφέα ότι ομοφυλοφιλία υπήρχε μεν στην αρχαία Ελλάδα - όπως σε όλες άλλωστε τις κοινωνίες - αλλά ότι ουδέποτε ήταν αποδεκτή. Και όχι μόνο δεν ήταν αποδεκτή, αλλά ήταν ηθικώς κατακριτέα και ποινικώς κολάσιμη. Οι ποινές για τον αποδεδειγμένα ομοφυλόφιλο, σύμφωνα με τον συγγραφέα, ήταν ιδιαίτερα αυστηρές αλλά και προσβλητικές, καθώς συμπεριλάμβαναν στέρηση των πολιτικών του δικαιωμάτων. Αυτό που με εντυπωσίασε πάνω από όλα στο βιβλίο αυτό ήταν το γεγονός ότι κάθε φορά που γεννιόταν μία απορία στο μυαλό μου, σκεπτόμενος ότι ο συγγραφέας δεν κάλυπτε κάποιες περιπτώσεις παρουσιάζοντας τα επιχειρήματά του, μετά από λίγες γραμμές ο συγγραφέας απαντούσε ακριβώς αυτό για το οποίο είχα μόλις αναρωτηθεί. Ο συγγραφέας έχει καταβάλει πραγματικά μεγάλη προσπάθεια για να καλύψει όλες τις πιθανές περιπτώσεις και να μην αφήνει κανένα ερώτημα αναπάντητο στο μυαλό του αναγνώστη, κάτι που φανερώνει ότι έχει γίνει μία καλοδουλεμένη και κοπιαστική δουλειά.

Ο συγγραφέας, χωρίς υπερβολή, εξευτελίζει με τα επιχειρήματά του μερικούς από τους συγγραφείς που έχουν γράψει ότι η ομοφυλοφιλία ήταν καθιερωμένη στην αρχαία Ελληνική κοινωνία. Άλλες φορές παραθέτοντας κάποια αποσπάσματα από τα βιβλία τους (τα οποία πράγματι είναι εξωφρενικώς τραβηγμένα, π.χ. χαρακτηρίζεται ομοφυλοφιλική η σκηνή σε ένα αγγείο επειδή απεικονίζει 2 γυμνούς άντρες και αυτό - υποτίθεται - σημαίνει ότι ο καλλιτέχνης υποσυνείδητα ήθελε να απεικονίσει ομοφυλοφιλική σκηνή αλλά δεν μπορούσε!!!) και άλλες φορές παραθέτοντας το απόσπασμα του αρχαίου συγγραφέα το οποίο επικαλείται ο "ερευνητής" το οποίο στην πραγματικότητα γράφει ακριβώς τα αντίθετα από αυτά που ισχυρίζεται ότι έγραφε. Αποδεικνύεται λοιπόν, και αυτό είναι πολύ σημαντικό, ότι οι συγγραφείς εκείνοι χαρακτηρίζονται από κακοήθεια έως - τουλάχιστον - πλήρη έλλειψη σοβαρότητας.

Αρκετή εντύπωση επίσης μου έκανε στο τέλος του βιβλίου η αναφορά και οι ευχαριστίες του συγγραφέα προς άλλους συγγραφείς και περιοδικά που έχουν ασχοληθεί, πριν από εκείνον, με το θέμα αυτό. Έχουμε συνηθίσει τους συγγραφείς να αποσιωπούν τους προηγούμενους που έχουν ασχοληθεί με το θέμα που καταπιάνονται οι ίδιοι, αν όχι να τσακώνονται για το ποιος το ανέδειξε πρώτος. Αυτή είναι ένδειξη του προσωπικού ήθους που διακρίνει τον συγγραφέα.

Εάν κάποιος ενδιαφέρεται πραγματικά για το θέμα της ομοφυλοφιλίας στην αρχαία Ελλάδα, σίγουρα αξίζει να έχει το βιβλίο αυτό στην βιβλιοθήκη του, καθώς αυτό καταρρίπτει έναν από τους μεγαλύτερους μύθους της σύγχρονης κοινωνίας.


Κριτήρια Αξιολόγησης

Εμφάνιση:
Η εμφάνιση και η ποιότητα της έκδοσης αυτής αρκετά απλή. Συμπεριλαμβάνει αρκετές φωτογραφίες (πάντα ασπρόμαυρες) από επίμαχα αγγεία και σχετικές σκηνές. Μου άρεσε που τα γράμματα στο εξώφυλλο είναι ανάγλυφα..

Ευκολία ανάγνωσης:
Το βιβλίο είναι απλά γραμμένο και διαβάζεται εύκολα. Η χρήση της γλώσσας είναι καλή και ο λόγος ρέει. Επειδή είναι και μικρό, δεν είναι δύσκολο να το διαβάσει κανείς μέσα σε μία μόλις ημέρα.

Μέγεθος:
Η έκδοση είναι λιτή και το βιβλίο είναι σχετικά μικρό, τόσο σε διαστάσεις όσο και σε σελίδες (μόλις 207).

Μηνύματα:
Το βιβλίο αυτό πραγματεύεται ένα θέμα πολύ σημαντικό, ιδίως για εμάς τους Έλληνες. Καταφέρνει να πείσει τον μέσο αναγνώστη για τις θέσεις του και - τουλάχιστον - να προβληματίσει ακόμα και τον πιο δύσπιστο με τα επιχειρήματά του. Είναι σημαντικό επειδή θέτει τα πράγματα στην σωστή τους βάση. Διότι όλοι μας μεγαλώσαμε ακούγοντας την προπαγάνδα ότι η ομοφυλοφιλία ήταν διαδεδομένη στους αρχαίους Έλληνες. Ο καθένας έχει δικαίωμα να γράφει ότι θέλει, αρκεί το προσωπικό του συμφέρον να μην τον ωθεί στο να γράφει ψεύδη.

Τεκμηρίωση:
Όπως ήδη ανέφερα, η μελέτη αυτή είναι πολύ εμπεριστατωμένη. Μαζί με κάθε απόσπασμα, το οποίο παρατίθεται αυτούσιο χωρίς να παραφράζεται - κατά βούληση - από τον συγγραφέα, παρατίθεται και το σχετικό αρχαίο κείμενο. Αλλά και το πλήθος των επιχειρημάτων δεν είναι μικρό.

Πρωτοτυπία:
Το θέμα του βιβλίου δεν είναι ιδιαίτερα πρωτότυπο, καθώς άλλα βιβλία, ιδίως ξενόγλωσσα βιβλία, έχουν καταπιαστεί με το θέμα αυτό. Αν μπορούσαμε να το χαρακτηρίσουμε πρωτότυπο, θα το πράτταμε όσον αφορά την σοβαρότητα με την οποία προσεγγίζει το θέμα και την ισχυρή τεκμηρίωση.

Διαχρονικότητα:
Λόγω του θέματος, αυτό δεν είναι το βιβλίο το οποίο θα ξαναδιαβάσεις σύντομα, καθώς από την στιγμή που ο αναγνώστης έλαβε τις πληροφορίες που περιείχε το βιβλίο δεν έχει λόγο να το ξαναδιαβάσει. Ο μόνος λόγος που μπορεί κάποια στιγμή να το ξανανοίξεις είναι σε περίπτωση που θα χρειαστείς επιχειρήματα για μία συζήτηση ή κάτι παρόμοιο. Πάντως όσο το θέμα της ομοφυλίας στην αρχαία Ελλάδα συζητιέται, το βιβλίο αυτό θα είναι πάντοτε επίκαιρο.

http://www.vivliokritiki.gr/kritiki-vivliou.php?vivliokritiki=4

Ο Χαρακτήρας των Ελλήνων - Ανιχνεύοντας την Εθνική μας Ταυτότητα


Συγγραφέας:
ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ Ε. ΒΑΚΑΛΟΠΟΥΛΟΣ
Εκδόσεις: ΣΤΑΜΟΥΛΗΣ ΑΝΤ.
Σελίδες: 416
Τιμή: 28.08
Κατηγορία: ΜΕΛΕΤΗ
Έτος έκδοσης: 2003

Αναζητούσα εδώ και καιρό ένα βιβλίο με θέμα τον χαρακτήρα των Ελλήνων. Όταν έπιασα στα χέρια μου το "Ο Χαρακτήρας των Ελλήνων" και άρχισα να το ξεφυλλίζω μου κέντρισε το ενδιαφέρον και αποφάσισα να το αγοράσω (παρόλο που δεν είναι και φθηνό βιβλίο). Τελικά το βιβλίο αυτό ήταν ότι έψαχνα και ακόμα περισσότερα.

Μπορεί κάποιος να αναρωτηθεί: "Μα καλά, έχει ο κάθε λαός τον δικό του χαρακτήρα; Όλες οι αρετές και όλα τα ελαττώματα δεν είναι κοινά σε όλους τους ανθρώπους;". Η απάντηση που δίνει ο συγγραφέας, με την οποία θα συμφωνήσω απόλυτα, είναι ότι ναι μεν όλα τα στοιχεία του χαρακτήρα υπάρχουν σε όλους τους λαούς, αλλά από λαό σε λαό ποικίλουν σε "συνδυασμό έντασης και συχνότητας". Για παράδειγμα, όλοι οι άνθρωποι του κόσμου είναι εγωιστές σε κάποιον βαθμό, αλλά ο μέσος άνθρωπος σε μερικούς λαούς είναι και πιο εγωιστής αλλά και εκδηλώνει τον εγωισμό του πιο συχνά από ότι ο μέσος άνθρωπος μίας άλλης εθνικότητας. Στο βιβλίο αναφέρονται μερικά παραδείγματα εθνικών στοιχείων χαρακτήρα και άλλων Ευρωπαϊκών λαών, όπως οι Άγγλοι και οι Γερμανοί.

Το γεγονός ότι ο συγγραφέας είναι ακαδημαϊκός καθίσταται εμφανές από την στιγμή που ξεκινάς να διαβάζεις το βιβλίο. Είναι καλά γραμμένο, σοβαρό και πολύ εύστοχο. Παρόλο που είναι αρκετά παλιό βιβλίο και είναι γραμμένο από ακαδημαϊκό, η γλώσσα είναι απλή και κατανοητή, κάτι που μου έκανε ιδιαίτερη εντύπωση. Πρόκειται για μία σοβαρή και μακροσκελή μελέτη με πλήθος πηγών, και γίνεται προφανές ότι ο συγγραφέας έχει πραγματικά ασχοληθεί / προβληματιστεί με το θέμα αυτό στην ζωή του. Ο Απόστολος Ε. Βακαλόπουλος πραγματικά έχει αναλύσει εξαιρετικά τον διαχρονικό χαρακτήρα του Έλληνα και μας παραδίδει μαθήματα αυτογνωσίας. Δεν υπάρχει καμμία αμφιβολία ότι αυτό είναι ένα βιβλίο πολύτιμο που θα έπρεπε να διαβαστεί από όλους τους Έλληνες και ίσως ακόμη να διδάσκεται και στα παιδιά. Αυτό διότι για να βελτιώσεις τον εαυτό σου πρέπει πρώτα από όλα να τον γνωρίσεις.

Ο συγγραφέας αναλύει τόσο τις αρετές όσο και τα ελαττώματα του Έλληνα, όχι μόνο από την δική του σκοπιά, ούτε μόνο από την σκοπιά Ελλήνων ανθρώπων του πνεύματος, αλλά κυρίως από την σκοπιά των ξένων. Οι απόψεις των ξένων περιηγητών που έτυχε να γνωρίσουν από κοντά τους Έλληνες, ακόμα και νωρίτερα από την Επανάσταση του 1821, καταγράφονται και εξετάζονται. Η αξία του βιβλίου αυτού έγκειται ακριβώς στο γεγονός ότι ο συγγραφέας έχει δαπανήσει αρκετό χρόνο για να διακρίνει, χρησιμοποιώντας την ακαδημαϊκή του πείρα, ποιες από τις απόψεις των ξένων επισκεπτών είναι αξιόπιστες και ποιες όχι. Στην προσπάθεια αυτή διακρίνει κανείς το ταλέντο του ιστορικού (διότι αυτή ακριβώς είναι η διαφορά του ιστορικού με οποιονδήποτε άλλο που καταγράφει τα γεγονότα, ότι δηλαδή αξιολογεί την κάθε πληροφορία που λαμβάνει) που διακρίνει τον συγγραφέα και ασφαλώς δεν είναι τυχαίο ότι ο ίδιος έχει συγγράψει και ιστορικό έργο.

Ο συγγραφέας καταλήγει ότι μερικά από τα βασικά προτερήματα του Έλληνα είναι η ανδρεία, η ευρηματικότητα, η ενεργητικότητα, η περιέργεια, η ευγλωττία, το φιλότιμο, η ανάγκη για προκοπή και άλλα, ενώ μερικά από τα ελαττώματα είναι ο υπερβολικός εγωισμός, η απειθαρχία, η αλαζονεία, η φιλοπρωτία, η φιλαρχία, η φιλαυτία, ο φθόνος, η διχόνοια και η αχαριστία. Τα συμπεράσματα από το βιβλίο είναι τόσο ευχάριστα όσο και θλιβερά, μερικά είναι και αρκετά οδυνηρά, αλλά σίγουρα τα περισσότερα είναι λίγο πολύ γνωστά σε όλους μας (ή τουλάχιστον σε όσους δεν αποφεύγουν να αντικρίζουν την σκληρή πραγματικότητα). Γενικώς θα έλεγα ότι είναι περισσότερο θλιβερά με αποκορύφωμα την διαπίστωση του συγγραφέα ότι δεν έχουμε καταφέρει να αξιοποιήσουμε παιδαγωγικώς και κοινωνικώς το φιλότιμο του Έλληνα. Ο συγγραφέας επίσης εξετάζει πώς διαμορφώθηκε ο χαρακτήρας αυτός, πώς εξελίχθηκε με το πέρασμα του χρόνου από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, πώς επηρεάστηκε από την Τουρκοκρατία, τι προσδοκίες υπήρχαν μετά από την Επανάσταση του 1821 και τέλος ποια στοιχεία του χαρακτήρα του Έλληνα είναι αυτά που εμποδίζουν την πρόοδο του έθνους.

"Ο Χαρακτήρας των Ελλήνων" είναι ένα από τα βιβλία στα οποία επιστρέφει κανείς ξανά μετά από καιρό, και κάθε φορά βρίσκει καινούργια πράγματα. Κάθε φορά που το διαβάζεις καταλαβαίνεις καλύτερα όχι μόνο τον κόσμο γύρω σου, αλλά και τον ίδιο σου τον εαυτό. Διαβάζοντάς το κάτι μέσα σου αλλάζει και αρχίζεις να βλέπεις τον κόσμο γύρω σου λίγο διαφορετικά από ότι πριν. Πολλές φορές από τότε που πρωτοδιάβασα αυτό το βιβλίο έτυχε να το θυμηθώ όταν έβλεπα την αντίδραση ανθρώπων σε συγκεκριμένες καταστάσεις. Αυτό διότι πλέον καταλάβαινα τα αίτια που τους έκαναν να αντιδρούν έτσι φέρνοντας στο νου μου αυτά που είχα διαβάσει.


Κριτήρια Αξιολόγησης

Εμφάνιση:
Η εμφάνιση και η ποιότητα της έκδοσης αυτής είναι απλή και λιτή. Βέβαια αυτό είναι λογικό, καθώς η έκδοση αυτή είναι αρκετά παλιά.

Ευκολία ανάγνωσης:
Το βιβλίο αυτό, παρόλο που είναι παλιά έκδοση και γραμμένο από ακαδημαϊκό, είναι γραμμένο σε απλή γλώσσα και διαβάζεται εύκολα. Η χρήση της γλώσσας, όπως είναι αναμενόμενο, είναι άριστη. Σημειώστε ότι το βιβλίο είναι γραμμένο σε μονοτονικό σύστημα.

Μέγεθος:
Αποτελείται από 400 σελίδες, το μέγεθος της σελίδας είναι μεγάλο και η γραμματοσειρά είναι κανονική. Το αποτέλεσμα είναι ένα αρκετά ογκώδες και βαρύ βιβλίο. Οι περισσότερες σελίδες έχουν αρκετά σχόλια στο κάτω μέρος.

Μηνύματα:
Όπως προανέφερα το βιβλίο αυτό έχει πολλά πράγματα να πει σε εμάς τους Έλληνες αλλά και γενικότερα σε κάποιον που προσπαθεί να καταλάβει τον χαρακτήρα των Ελλήνων. Είναι ένα πραγματικά χρήσιμο και πολύτιμο βιβλίο.

Τεκμηρίωση:
Ο συγγραφέας τεκμηριώνει απόλυτα τα όσα γράφει και μάλιστα μεγάλη εντύπωση προκαλεί το πλήθος των πηγών που χρησιμοποιεί. Το επίπεδο της δουλειάς είναι - και τυπικά αλλά και ουσιαστικά - ακαδημαϊκού επιπέδου.

Πρωτοτυπία:
Περιέργως ο χαρακτήρας των Ελλήνων δεν είναι ένα θέμα που έχει απασχολήσει ιδιαίτερα την Ελληνική βιβλιογραφία και αυτό το γεγονός καθιστά το βιβλίο αυτό πρωτότυπο. Δεν είναι το μοναδικό βιβλίο με αυτό το θέμα, καθώς γνωρίζω ακόμα ένα ("Ο χαρακτήρας του Έλληνα" από τον Ιάσωνα Ευαγγέλου) και ίσως να υπάρχει και κάποιο του οποίου την ύπαρξη δεν γνωρίζω καν, αλλά πιστεύω ότι είναι το μοναδικό που έχει εξετάσει το θέμα αυτό με τόση σοβαρότητα και σε τόσο βάθος.

Διαχρονικότητα:
Είναι απολύτως βέβαιο ότι το βιβλίο αυτό θα το διαβάσει κανείς ξανά και ξανά, και κάθε φορά που το διαβάζει θα ανακαλύπτει καινούργια πράγματα. Μάλιστα δεν είναι βιβλίο που πρέπει να περάσει πολύς καιρός για να το ξαναδιαβάσεις. Εγώ προσωπικά το ξαναδιάβασα μετά από 2-3 εβδομάδες και το απόλαυσα όσο και την πρώτη φορά.

http://www.vivliokritiki.gr/kritiki-vivliou.php?vivliokritiki=3

Είς Οιωνός Άριστος, Αμύνεσθαι Περί Γλώσσης


Συγγραφέας: ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΑΝΤΩΝΑΚΟΣ
Εκδόσεις: ΝΕΑ ΘΕΣΙΣ
Σελίδες: 384
Τιμή: 18.72
Κατηγορία: ΓΛΩΣΣΑ
Έτος έκδοσης: 2002

Το πρώτο πράγμα που σου τραβάει την προσοχή μόλις πέσει το βλέμμα σου στο εξώφυλλο του βιβλίου, είναι ο ευρηματικός τίτλος του. Ο τίτλος αποτελεί παράφραση της θρυλικής απάντησης που είχε δώσει ο Έκτορας κατά τον Τρωικό πόλεμο όταν πληροφορήθηκε ότι ο οιωνός για την επικείμενη επίθεση των Τρώων κατά των Αχαιών ήταν δυσμενής. Τότε απήντησε: "Είς οιωνός άριστος, αμύνεσθαι περί πάτρης", δηλαδή, ένας είναι ο καλύτερος οιωνός, να υπερασπίζεσαι την παρτίδα σου. Από τον τίτλο, μπορεί κανείς να καταλάβει πως το θέμα του βιβλίου είναι η υπεράσπιση της Ελληνικής γλώσσας.

Το δεύτερο πράγμα που παρατηρούμε στο εξώφυλλο, είναι μια θολή εικόνα με τα γράμματα Α, Υ και Δ να φαίνονται αχνά. Αυτή είναι η εικόνα ενός όστρακου που ανακαλύφθηκε από τον αρχαιολόγο Αδαμάντιο Σαμψών στο Σπήλαιο του Κύκλωπα στα Γιούρα της Αλλονήσου. Το συγκεκριμένο εύρημα χρονολογείται περίπου στο 5000 π.Χ., τέσσερις χιλιετίες δηλαδή πριν την υποτιθέμενη ανακάλυψη του αλφαβήτου από τους Φοίνικες.

Το τρίτο και τελευταίο κομμάτι που απαρτίζει το εμπνευσμένο εξώφυλλο, είναι μερικοί στίχοι του Κωστή Παλαμά, στίχοι από τους καλύτερους και πιο πετυχημένους που έχουν γραφτεί ποτέ. Και δυστυχώς ίσως το ίδιο επίκαιροι με τότε που γράφτηκαν...

Ο σκοπός του βιβλίου είναι η υπεράσπιση της Ελληνικής γλώσσας. Από τι όμως; Σύμφωνα με τον συγγραφέα, το βιβλίο είναι ουσιαστικά μια απάντηση ως προς την εισήγηση της πρώην επιτρόπου της Ελλάδος στην Ευρωπαϊκή ένωση, Κυρίας Διαμαντοπούλου, να γίνει η Αγγλική γλώσσα δεύτερη επίσημη γλώσσα της Ελλάδος. Ο συγγραφέας θεωρεί εξοργιστική την πρόταση αυτήν και βάζει σκοπό να μας αποδείξει την ανωτερότητα της Ελληνική Γλώσσας έναντι της Αγγλικής και όχι μόνο. Καυστικά είναι τα σχόλια του συγγραφέα και για άλλους που έχουν κατακρίνει άδικα την γλώσσα μας, όπως π.χ. του γνωστού συνθέτη-τραγουδιστή Θάνου Καλλίρη, ο οποίος δικαιολόγησε τον ξένο στίχο στα ελληνικά τραγούδια που στέλνονται στην EUROVISION δηλώνοντας ότι "πρέπει να παίζει κανείς και σε ξένο γήπεδο, ιδίως όταν το γρασίδι του δικού σου γηπέδου δεν είναι και τόσο καλό" (παρομοιάζοντας την γλώσσα με το γρασίδι).

Η δομή του βιβλίου είναι απλή. Έχουμε δεκαοκτώ (18) κεφάλαια, καθένα από τα οποία είναι και μια ιδιότητα της Ελληνικής γλώσσας (μακροβιότητα, λακωνισμός, ακριβολογία κτλ) τα οποία αναπτύσσονται ενδελεχώς. Ο συγγραφέας μας περιγράφει κάθε μια ιδιότητα, μας την εξηγεί μέσω κάποιων παραδειγμάτων και μας την σχολιάζει. Έπειτα ακολουθεί ένα αναλυτικό κεφάλαιο που περιγράφει, σύμφωνα με τον συγγραφέα πάντα, ποίοι είναι οι κίνδυνοι που απειλούν την Ελληνική γλώσσα. Μια ενδιαφέρουσα έκπληξη είναι η πρωτοτυπία του συγγραφέα να συμπεριλάβει στο τέλος ένα μακροσκελές παράρτημα, με πλήθος πολύτιμων πληροφοριών και φωτογραφιών κυρίως από άρθρα εφημερίδων. Εκεί θα μάθει κανείς πόσο δημοφιλή είναι τα Αρχαία Ελληνικά στην Ευρώπη, για τα σχολεία που διδάσκουν αρχαία Ελληνικά στο Χάρλεμ της Αμερικής με σκοπό την καταπολέμηση της γκετοποίησης, και πολλές άλλες φοβερά ενδιαφέρουσες πληροφορίες.

Με εντυπωσίασαν αρκετά πράγματα σε αυτό το βιβλίο. Εμπεριέχει φυσικά αρκετές αναφορές σε αποσπάσματα και φιλοφρονήσεις ξένων επιφανών ανθρώπων, όλων των εθνικοτήτων και εποχών, σχετικά με την ανωτερότητα της Ελληνικής γλώσσας. Σε μερικά σημεία ο συγγραφέας έχει επίσης τοποθετήσει έντεχνα, λίγα αλλά κορυφαία αποσπάσματα από ποιήματα μεγάλων Ελλήνων ποιητών τα οποία μιλάνε για την γλώσσα, και πραγματικά διαβάζοντάς τα νομίζεις πως ήταν γραμμένα για να συμπεριληφθούν ειδικά σε αυτό το βιβλίο. Και είναι αδύνατον κάποιος να μην εντυπωσιαστεί μαθαίνοντας πως υπάρχουν γλωσσικά στοιχεία της Ελληνικές στην άκρη του κόσμου όπως στην Χαβάη στην νήσο του Πάσχα στην Χιλή στο Περού και αλλού (στην Χαβάη τον αετό τον λένε αετό, καθαρά Ελληνικά δηλαδή!). Και φυσικά δεν πρόκειται για ανυπόστατες πληροφορίες, αλλά πάρα πολύ έγκριτες, καθώς ο συγγραφέας έχει χρησιμοποιήσει σαν πηγή, μεταξύ άλλων, και το βιβλίο του καθηγητή Jofephson των εκδόσεων του πανεπιστημίου της Χαϊδελβέργης, ένα από τα σπουδαιότερα πανεπιστήμια παγκοσμίως.

Επιπλέον, πραγματεύονται θέματα όπως το TLG, η συνέχεια μεταξύ Αρχαίας και Νέας Ελληνικής, ετυμολογία, η λογική των γραμμάτων των τόνων και των πνευμάτων, η δομή της ιδίας της γλώσσας, η παγκοσμιότητα της Ελληνικής μέσω των δανείων που έχει χορηγήσει, η ιστορία του Ελληνικού αλφαβήτου, το μονοτονικό σύστημα, η "νεκρή" δοτική, η λατινική γραφή, το σύγχρονο εκπαιδευτικό σύστημα (όσον αφορά την γλώσσα φυσικά) και πολλά άλλα.

Το βιβλίο αυτό καταφέρνει πραγματικά να καταπιεί τον αναγνώστη. Η ανάγνωση κυλάει πολύ εύκολα, και παρόλο που είναι γραμμένο σε πολυτονικό, θεωρώ πως είναι από τα πιο ευκολοδιάβαστα βιβλία που έχω συναντήσει ποτέ. Παρέχει πλήθος πραγματικά σημαντικών πληροφοριών οι οποίες εντυπωσιάζουν τον αναγνώστη. Είναι από τα λίγα βιβλία που είναι τόσο συμπυκνωμένα, που κυριολεκτικά δεν μπορείς να αφαιρέσεις ούτε παράγραφο. Καταλήγει έτσι, έχοντας πολύ συγκεκριμένο θέμα (την Ελληνική γλώσσα), να είναι πολύ γενικό και να καλύπτει όλους τους τομείς. Επίσης θίγει ένα πραγματικά σημαντικό θέμα, αυτό της γλώσσας μας, μίας γλώσσας που όλοι γνωρίζουμε πως συνεχώς βάλλεται και κακοποιείται αγρίως.

Το μεγάλο αρνητικό σημείο του βιβλίου αυτού είναι ότι ο συγγραφέας δεν μεριμνεί όσο θα έπρεπε για την εγκυρότητα των πληροφοριών που χρησιμοποιεί. Συγκεκριμένα, έχει πέσει θύμα της φάρσας που κυκλοφορεί στο Διαδίκτυο για το "HELLENIC QUEST", το υποτιθέμενο πρόγραμμα εκμάθησης αρχαίων ελληνικών που - και καλά - ανέπτυξε η APPLE. Μου φαίνεται περίεργο να πέφτει κανείς, ειδικά ένας συγγραφέας, τόσο εύκολα θύμα μίας κακής δικτυακής φάρσας. Όλοι μας γνωρίζουμε πώς ότι πληροφορία κυκλοφορεί στον Διαδίκτυο δεν είναι και απαραιτήτως αληθινή. Δεν μπορώ να γνωρίζω ποια άλλα κομμάτια του βιβλίου δεν είναι τεκμηριωμένα, αλλά το γεγονός ότι βρήκα κάτι τόσο εξόφθαλμο μου προξενεί ιδιαίτερα άσχημη εντύπωση. Είναι κρίμα να χαλάς μία τόσο καλή προσπάθεια επειδή είσαι πρόθυμος να δεχτείς ως αληθινό οτιδήποτε ενισχύει τις θέσεις σου.

Γενικά ο συγγραφέας, παρόλη την καλή πρόθεσή του, είναι εμφανές ότι δεν προσεγγίζει το θέμα με αντικειμενικότητα. Αναφέρονται μέσα στο βιβλίο μερικές λανθασμένες θεωρίες, που κυκλοφορούν φυσικά ευρέως, όπως ότι τα Αρχαία Ελληνικά είναι η μοναδική γλώσσα που μπορούν να καταλάβουν οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές. Κάτι τέτοιο φυσικά δεν ισχύει και ως άνθρωπος που εργάζεται στον χώρο της Πληροφορικής μπορώ να γνωρίζω κάτι παραπάνω από τον μέσο άνθρωπο σε αυτό το θέμα. Είναι άδικο για την ίδια την γλώσσα μας, η οποία έχει ούτως ή άλλως τεράστια αξία, να προσπαθούμε να της προσδώσουμε επιπλέον κύρος αναπαράγοντας ψεύτικες πληροφορίες και ανυπόστατους μύθους.

Πάντως γενικά συστήνω αυτό το βιβλίο. Έχει τόσο πλούσιο και ποικίλο περιεχόμενο, που δεν είναι μόνο για τους ανθρώπους που ασχολούνται με την γλώσσα, αλλά για οποιονδήποτε από παιδί έως ηλικιωμένο.


Κριτήρια Αξιολόγησης

Εμφάνιση:
Η εμφάνιση και η ποιότητα της εν λόγω έκδοσης είναι ικανοποιητική. Απλή και λιτή, καταφέρνει να τραβήξει την προσοχή περισσότερο με τις έξυπνες εμπνεύσεις του συγγραφέα παρά με γραφικά κόλπα.

Ευκολία ανάγνωσης:
Όπως ήδη αναφέρθηκε, το βιβλίο αυτό είναι πραγματικά πολύ ευκολοδιάβαστο. Και όντας γραμμένο σε πολυτονικό σύστημα, μάλλον καταρρέει ο μύθος πως ένας άνθρωπος δυσκολεύεται να διαβάσει σε πολυτονικό έχοντας μάθει σε μονοτονικό. Ο συγγραφέας (όντας καθηγητής) γράφει απλά και δομημένα. Το διάβασα όλο μέσα σε συνολικά δύο απογεύματα.

Μέγεθος:
Παρόλο που διαβάζεται πολύ γρήγορα, το βιβλίο αυτό έχει μεσαίο προς μεγάλο μέγεθος. Έχει κανονικές διαστάσεις και 384 σελίδες. Δεν είναι πυκνογραμμένο και κάνει χρήση άνετης στο μάτι γραμματοσειράς.

Μηνύματα:
Αν θέλουμε να το εκφράσουμε με μια μόνο φράση, το ηθικό δίδαγμα είναι πως πρέπει να ασχολούμαστε με την υπέροχη γλώσσα μας περισσότερο. Έχοντας διαβάσει αυτό το βιβλίο, ποτέ δεν θα ξαναδεί κανείς την γλώσσα μας με τον ίδιο τρόπο, και αυτή είναι μια τεράστια επιτυχία της έκδοσης αυτής.

Τεκμηρίωση:
Ο συγγραφέας χρησιμοποιεί πλήθος πηγών από σύγχρονους και αρχαίους συγγραφείς, καθώς και από αρκετά άρθρα εφημερίδων. Δυστυχώς, όπως προανέφερα, υπάρχει μία έλλειψη στην τεκμηρίωση των πηγών και συνεπώς ο αναγνώστης θα πρέπει να είναι λίγο προσεκτικός.

Πρωτοτυπία:
Υπάρχουν πολλά βιβλία με θέμα την γλώσσα. Από σχολικά βιβλία μέχρι πολύτομες μελέτες. Παρόλα αυτά, το παρόν βιβλίο καταφέρνει να είναι πρωτότυπο και πολύ γενικό. Ακόμα και άνθρωποι που ασχολούνται με τον τομέα αυτόν, θα βρουν μέσα σε αυτό το βιβλίο πράγματα που δεν γνωρίζουν.

Διαχρονικότητα:
Το βιβλίο αυτό είναι και θα είναι πάντα επίκαιρο. Δεν είναι από τα βιβλία που σε κάνει να ανακαλύπτεις νέα πράγματα με κάθε ανάγνωση, όμως παρόλο που δεν πιάνω τον εαυτό μου να το διαβάζω ξανά και ξανά, επιστρέφω σε αυτό για να θυμηθώ κάποια από τις χρήσιμες πληροφορίες του ή για να το χρησιμοποιήσω σαν πηγή για κάτι άλλο. Οπωσδήποτε είναι ένα βιβλίο χρήσιμο.

http://www.vivliokritiki.gr/kritiki-vivliou.php?vivliokritiki=2

1984 - Ο Μεγάλος Αδελφός


Συγγραφέας: GEORGE ORWELL
Εκδόσεις: ΚΑΚΤΟΣ
Σελίδες: 341
Τιμή: 14.11
Κατηγορία: ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ
Έτος έκδοσης: 1999

Όλοι έχουμε ακουστά την έκφραση "ο Μεγάλος Αδερφός παρακολουθεί" αλλά πόσοι από εμάς γνωρίζουν την ιστορία της; Ο "Μεγάλος Αδελφός" είναι το καταπιεστικό σύστημα που περιγράφεται στο βιβλίο "1984" του George Orwell το οποίο παρακολουθεί τους πάντες και τα πάντα.

Το 1984 είναι ένα από τα πιο συζητημένα βιβλία όλων των εποχών. Έχει χαρακτηριστεί μέχρι και προφητικό, και όχι άδικα. Γράφτηκε το 1948 αλλά παρόλα αυτά είναι πιο επίκαιρο από ποτέ καθώς περιγράφει με ανατριχιαστική λεπτομέρεια τον κόσμο στον οποίον βαδίζουμε. Ο συγγραφέας περιγράφει το 1948 πως φαντάζεται ότι θα έχει καταλήξει η κοινωνία στο μελλοντικό τότε έτος 1984. Ο συγγραφέας πραγματικά αξίζει συγχαρητήρια, είναι μεγάλο κρίμα που πέθανε νέος, έναν χρόνο αφότου έγραψε το "1984".

Η κοινωνία που περιγράφεται στο βιβλίο είναι υπό κομμουνιστικού καθεστώτος και κυβερνάται από το "κόμμα". Το κόμμα παραποιεί τα στοιχεία παρόντος και παρελθόντος όποτε το κρίνει σκόπιμο, εξαφανίζει τους αντιφρονούντες χωρίς ίχνος και παρακολουθεί όλα τα μέλη του κόμματος. Το σύστημα είναι ειδικά σχεδιασμένο ώστε να μετατρέπει τους ανθρώπους σε πειθήνια όργανα και να συντηρεί τον εαυτό του εξαλείφοντας εγκαίρως οποιαδήποτε εν δυνάμει απειλή. Κάνει χρήση οποιουδήποτε μέσου, ακόμα και του πολέμου, για να καταφέρει να περάσει απαρατήρητες τις πράξεις του. Όσον αφορά τους πτολετάριους, οι οποίοι είναι η πλειοψηφία του πληθυσμού και δεν έχουν σχέση με το κόμμα, φροντίζουν να τους έχουν το επίπεδο χαμηλά απασχολώντας τους με ασήμαντα πράγματα (π.χ. τζόγο).

Η ιστορία ξεκινάει με τον κεντρικό χαρακτήρα, τον Γουίνστον Σμίθ ο οποίος είναι μέλος του κόμματος όντας δημόσιος υπάλληλος. Είναι μόνος, φοβισμένος και μισεί την ζωή του όπως είναι και ακόμα περισσότερο μισεί τον "Μεγάλο Αδελφό". Μέσα του γνωρίζει πως δεν μπορεί να κάνει κάτι για να αλλάξει τα πράγματα όμως δεν μπορεί να αντέξει άλλο και την ζωή του ως έχει και μέσα του αργοπεθαίνει. Ξέρει πως δεν μπορεί να εμπιστευτεί κανέναν και συνεχώς καταπιέζει τον εαυτό το ώστε να μην δείχνει τα πραγματικά του συναισθήματα, καθώς αυτό μπορεί να οδηγήσει σε πράγματα χειρότερα από τον θάνατο... Δυστυχώς για αυτόν είναι από τους λίγους ανθρώπους που σκέφτεται και αυτό αποτελεί τον μεγαλύτερο κίνδυνο για την ζωή του. Είναι η αιώνια μάχη των συναισθημάτων με την λογική, η ανάγκη για ελευθερία ενάντια στο ένστικτο της αυτοσυντήρησης.

Θεωρώ πως αυτό είναι ένα βιβλίο που όλοι πρέπει να έχουν διαβάσει. Δεν είναι ένα απλό μυθιστόρημα αλλά ένα μάθημα ζωής, καθώς είναι αδιαμφισβήτητο πως αυτά που περιγράφονται σε κάποιον βαθμό γίνονται και σήμερα στην δική μας κοινωνία. Ήδη δεν είναι μυστικό πως οι τηλεφωνικές γραμμές παρακολουθούνται και παραβιάζονται οι ελευθερίες μας. Αλλά εκτός από τα συνηθισμένα, υπάρχουν και άλλες μεγάλες αλήθειες, λιγότερο γνωστές, που αναδεικνύονται. Για παράδειγμα η σχέση της γλώσσας με την σκέψη (και αυτό ας γίνει μάθημα σε εμάς που παρακολουθούμε να πετσοκόβουν συνεχώς την γλώσσα μας) καθώς ο "Μεγάλος Αδελφός" περιορίζει την γλώσσα σε μια προσπάθεια να περιορίσει την σκέψη των ανθρώπων. Ενδιαφέρον καθώς και θλιβερό είναι επίσης - σε τέλεια αναλογία με το σήμερα - πως τέτοιες προσπάθειες γίνονται ευχαρίστως δεκτές από τον πολύ κόσμο.

Μου άρεσε πολύ η σύλληψη αυτή του συγγραφέα, ότι δηλαδή η γλώσσα σχετίζεται άμεσα με την σκέψη, ότι δηλαδή απλοποιώντας την γλώσσα απλοποιείται και η σκέψη. Βλέπουμε ότι το σύστημα του "Μεγάλου Αδελφού" έχει επίτηδες απλοποιήσει υπερβολικά την γλώσσα, καταργώντας συνεχώς λέξεις, σε μία προσπάθεια να μειώσει το πνευματικό επίπεδο του κόσμου. Ποιος μπορεί να αρνηθεί την απλή αυτή αλήθεια, ότι δηλαδή το επίπεδο της γλώσσας αντικατοπτρίζει και το επίπεδο της κοινωνίας; Οι πρωτόγονες ανθρώπινες κοινωνίες είχαν απλές γλώσσες, ενώ οι νεότερες κοινωνίες ανέπτυσσαν πιο πολύπλοκες γλώσσες. Προόδευε η κοινωνία, εξελισσόταν και η γλώσσα.

Το τέλεια μελετημένο σύστημα του "Μεγάλου Αδελφού" μας δείχνει και άλλες αλήθειες, για παράδειγμα το πως μπορεί ακόμα και η σεξουαλική ανάγκη των ανθρώπων να χρησιμοποιηθεί προς όφελος του ίδιου του συστήματος. Επιπλέον βλέπουμε τις κατασκευασμένες ειδήσεις, οι οποίες σίγουρα δεν είναι αποκλειστική πατέντα του "Μεγάλου Αδελφού". Στοιχεία αποκρύπτονται, παλιότερα άρθρα παραποιούνται, βιβλία ξαναγράφονται, οτιδήποτε κρίνεται απαραίτητο από το κόμμα. Ενδιαφέρον επίσης είναι το πως πολλά πράγματα δεν απαγορεύονται νομικά, αλλά αρκούν για να διαγραφεί ο δράστης (όχι απλά να πεθάνει, αλλά να σβηστεί και κάθε ίχνος ύπαρξης του από παντού) και όλοι γνωρίζουν τους άγραφους αυτούς νόμους. Παρόλα αυτά, βλέπουμε πως το σύστημα ωθεί μερικές φορές τα μέλη του κόμματος στην παρανομία ώστε εκείνοι να νιώθουν συνεχώς φόβο. Ακόμα περισσότερο μου άρεσε το κομμάτι που χρησιμοποιούν τον τζόγο για να κρατάνε απασχολημένα τα πλήθη, κάτι σαν αυτό που συμβαίνει σήμερα δηλαδή. Πιο πρωτόγονη κοινωνία, περισσότερος τζόγος.

Το κόμμα σπείρει την διχόνοια ανάμεσα στους ανθρώπους αλλά το ενδιαφέρον είναι ο τρόπος που το πετυχαίνει. Κάνει τον έναν να υποψιάζεται τον άλλον, καθώς ακόμα και μέλη της οικογένειας μπορεί να καταγγείλουν το ένα το άλλο. Κάθε ένας είναι ύποπτος, με εξουσία ζωής και θανάτου πάνω στον άλλον, καθώς μια αναφορά για "περίεργη συμπεριφορά" στην "Αστυνομία της Σκέψης" μπορεί να σημάνει το τέλος. Κάθε κοινωνική συνοχή σπάει και κατά συνέπεια το σύστημα είναι απόλυτα ασφαλές, καθώς έτσι αποκλείει να καταφέρουν να βρεθούν μαζί οι εχθροί του. Οι άνθρωποι έχουν αποδεχτεί το γεγονός πως παρακολουθούνται, ακόμα και μέσα στα σπίτια τους, και μάλιστα το να προσπαθήσεις να αποφύγεις τις κάμερες είναι πράξη αξιόποινη και θανατηφόρα.

Θα μπορούσα να μιλάω, ή καλύτερα να γράφω, με τις ώρες για αυτό το βιβλίο, το οποίο είναι πραγματική αποκάλυψη. Η πλοκή είναι ενδιαφέρουσα, τα διδάγματα πολύτιμα, και το βιβλίο κυριολεκτικά ρουφιέται. Επαναλαμβάνω ότι αυτό το βιβλίο πρέπει να διαβαστεί από όλους, δεν νομίζω ότι υπάρχει πιο διδακτικό και αποκαλυπτικό μυθιστόρημα από αυτό.


Κριτήρια Αξιολόγησης

Εμφάνιση:
Η εμφάνιση και η ποιότητα της έκδοσης αυτής είναι ικανοποιητική. Να τονίσουμε εδώ πως χρησιμοποιήσαμε την έκδοση του Κάκτου καθώς το βιβλίο αυτό έχει κυκλοφορήσει από πολλούς εκδοτικούς οίκους.

Ευκολία ανάγνωσης:
Το βιβλίο αυτό είναι ευκολοδιάβαστο και ενδιαφέρον. Ο συγγραφέας είναι ξένος, κατά συνέπεια αυτή είναι μια μετάφραση από τα Αγγλικά. Η γλώσσα είναι λιτή, αρκετά καλή και εύκολη. Μία ολόκληρη ημέρα αρκεί για να το τελειώσεις.

Μέγεθος:
Μεγάλο μέγεθος (των εκδόσεων Κάκτος, διότι σε άλλες εκδόσεις έχει μικρότερο μέγεθος) και αποτελείται από 341 σελίδες. Δεν είναι πυκνογραμμένο και κάνει χρήση κανονικού μεγέθους γραμματοσειράς.

Μηνύματα:
Τι να πρωτοπιάσεις... Ναι μεν αυτό το βιβλίο είναι μυθιστόρημα, όμως έχει να μας διδάξει πολλά πράγματα. Το σύστημα μπορεί να μας βάλει σε καλούπια χωρίς καν να το καταλάβουμε, να μας φορέσει παρωπίδες, και να μας υποδουλώσει, όσο εμείς του επιτρέπουμε μέσω της απάθειάς μας. Αυτό που πρέπει να συγκρατήσει κάποιος που έχει διαβάσει αυτό το βιβλίο, είναι οι αμέτρητοι τρόποι που υπάρχουν για αυτό ώστε να τους αναγνωρίζουμε και έτσι να μπορούμε να αμυνθούμε.

Τεκμηρίωση:
Άτοπο

Πρωτοτυπία:
Ρηξικέλευθο βιβλίο παρόλο που γράφτηκε πριν από περισσότερο από μισό αιώνα, ακόμα το διαβάζεις και ανατριχιάζεις. Μάλλον ήταν από τα πρώτα που υπονόησε με τέτοιον τρόπο πως μπορεί να χειραγωγηθεί η ανθρώπινη κοινωνία. Άνοιξε τον δρόμο για μια ολόκληρη γενιά τέτοιων βιβλίων.

Διαχρονικότητα:
Το βιβλίο αυτό είναι επίκαιρο και θα είναι ακόμα πιο επίκαιρο όσο περνάνε τα χρόνια. Διαβάζοντας το ξανά και ξανά νιώθεις τα μάτια σου να ανοίγουν. Σίγουρα είναι ένα βιβλίο απαραίτητο για μια βιβλιοθήκη.

http://www.vivliokritiki.gr/kritiki-vivliou.php?vivliokritiki=1